PODMIOT jest główną częścią zdania. Nazywa wykonawcę czynności albo osobę (rzecz) ulegającą czynności, stanowi lub procesowi.
Rozróżniamy następujące typy podmiotu:
-podmiot gramatyczny
-podmiot logiczny
-podmiot szeregowy
-podmiot domyślny
-podmiot wyrażony frazeologizmem
-zdania bezpodmiotowe
PODMIOT GRAMATYCZNY może być wyrażony:
-rzeczownikiem w Mianowniku
-zaimkiem rzeczownym w Mianowniku
np. OLA ładnie śpiewa.
ONA ładnie śpiewa.
PODMIOT LOGICZNY może być wyrażony:
-rzeczownikiem w Dopełniaczu
np. JASIA nie było w szkole.
PODMIOT SZEREGOWY może być wyrażony:
-grupą wyrazów w Mianowniku
np. W ogródku zakwitły TULIPANY, ŻONKILE I RÓŻE.
PODMIOT DOMYŚLNY
np. USIĄDĘ. (ja)
PODMIOT WYRAŻONY FRAZEOLOGIZMEM
np. ANIELSKIE WŁOSY pięknie wyglądają na choince.
ZDANIA BEZPODMIOTOWE
-nie znamy wykonawcy czynności)
np. WybiTO szybę. (końcówka -no, -to)
ŚWITA. (nie wiadomo co)
ORZECZENIE jest główną częścią zdania. Nazywa czynność, stan lub proces.
Wyróżniamy orzeczenia:
-czasownikowe
-imienne
-modalne
-orzeczenie wyrażone frazeologizmem
ORZECZENIE CZASOWNIKOWE
np. Rafał PISZE.
ORZECZENIE IMIENNE (kim? czym? jaki?)
np. Krzyś JEST NAUCZYCIELEM. (JEST--> łącznik, NAUCZYCIELEM-->orzecznik, czyli dowolna część mowy)
ORZECZENIE MODALNE
Składa się z dwóch części czasownika modalnego-działającego na wolę odbiorcy i bezokolicznika.
np. MUSZĘ WYJŚĆ.
(muszę- czasownik modalny, wyjść- bezokolicznik)
CZASOWNIKI MODALNE:
-musisz
-powinieneś
-trzeba
-wypada
-należy
-chciałbym
ORZECZENIE WYRAŻONE FRAZEOLOGIZMEM
np. Krzyś WZIĄŁ NOGI ZA PAS.
OKOLICZNIK jest określeniem rzeczownika, najczęściej odpowiada na pytania: jaki? który? czuj? ile?
Rodzaje okolicznika:
-miejsca(gdzie?skąd?)
-czasu(kiedy?)
-sposobu(w jaki sposób?)
-celu(po co?)
-warunku(pod jakim warunkiem?)
-przyczyny(dlaczego?)
OKOLICZNIK może być wyrażony:
-zaimkiem przysłownym
-przysłówkiem
-wyrażeniem przyimkowym
Np. mówił GŁOŚNO (jak?)
Podejdź TU (gdzie?)
DOPEŁNIENIE to poboczna część zdania, odpowiada na pytania przypadków zależnych (oprócz mianownika i wołacza).
DOPEŁNIENIE może być wyrażone:
-rzeczownikiem
-wyrażeniem przyimkowym
Np. zrobię KOLACJĘ (co?)
Powiem ELI (komu?)
