Ziemia jest jedną z mniejszych planet naszego Układu Słonecznego, położoną jako trzecia od gwiazdy centralnej – Słońca. Nasz rodzimy Układ Słoneczny składa się z gwiazdy centralnej, 9 planet z 63 (łącznie) księżycami oraz dziesiątków tysięcy planetoid (małych planet), komet i meteorów.
Gwiazda centralna naszego układu to Słońce, wokół którego krążą liczne ciała niebieskie. Największe z tych ciał, planety, krążą wokół Słońca w jednym kierunku, po prawie kolistych orbitach. Wokół planet krążą z kolei ich satelity, m.in. największe księżyce. Planety dzielimy na:
a) wewnętrzne, nazywane też planetami grupy ziemskiej (Merkury, Wenus, Ziemia, Mars);
b) zewnętrzne, nazywane też planetami grupy jowiszowej lub planetami olbrzymami (Jowisz, Saturn, Uran i Neptun).
Jedną z podstawowych właściwości Ziemi jako planety jest wytwarzanie przez nią rozległego pola magnetycznego. Ponieważ oś magnetyczna Ziemi nie pokrywa się z osią obrotu, bieguny magnetyczne oddalone są od biegunów geograficznych. Ponadto oś magnetyczna stale zmienia swoje położenie; bieguny magnetyczne zatem „wędrują” po powierzchni Ziemi. Obecnie północny biegun magnetyczny znajduje się na 77°18’ N, 101°48’ W (w Archipelagu Arktycznym, na pd. od Wysp Sverdrupa), natomiast południowy biegun magnetyczny na 65°08’ S, 139°00’ E (w pobliżu brzegów Antarktydy, na pd. od Australii).
Nasza planeta poddawana jest nieustannemu oddziaływaniu czynników kosmicznych. Głównymi kosmicznymi „wejściami” do geosystemu kuli ziemskiej są:
• dostawa energii słonecznej;
• filtracja części promieniowania słonecznego;
• wiatr słoneczny;
• promieniowanie gwiazd i (wtórne) Księżyca;
• przyciąganie Księżyca i Słońca;
• meteory.
Pod pojęciem Układu Słonecznego rozumiemy Słońce i wszystkie ciała niebieskie, które poruszają się w jego polu grawitacyjnym. Układ Słoneczny powstał ok. 5 mld lat temu z obłoku materii pyłowo-gazowej. Wyróżnia się w nim następujące obiekty: Słońce, planety, księżyce, planetoidy, komety i meteroidy. Oto ich krótka charakterystyka: Słońce jest gwiazdą i centralnym ciałem Układu. W jego wnętrzu, (jak w każdej gwieździe), zachodzą reakcje jądrowe, dzięki którym Słońce świeci (jak każda gwiazda) światłem własnym. Zbudowane jest głównie z wodoru i helu, które stanowią 99,9% liczby atomów. Resztę stanowią atomy kilkudziesięciu cięższych pierwiastków. Słońce skupia 99,87% masy całego Układu. Ma kształt kuli o średnicy około 109 razy większej od średnicy Ziemi. Planetą nazywamy obiegające gwiazdę ciało niebieskie, o średnicy ponad 1000 km, wewnątrz którego nie zachodzą reakcje syntezy jądrowej stanowiące źródło energii dla gwiazd.
