Alkany to węglowodory nasycone (związki organiczne) w których atomy węgla łączą się bezpośrednio ze sobą wiązaniami pojedynczymi. (Porównaj: alkeny, alkiny)
Ogólny wzór sumaryczny alkanów(aczkolwiek nie znajdujący zastosowania w alkanach o budowie ogniwowej): CnH2n 2. Grupa alkanów uszeregowana według długości łańcucha węglowego stanowi szereg homologiczny alkanów.
Alkeny (dawniej olefiny z ang. olefines) ? grupa organicznych związków chemicznych, węglowodory nienasycone, w których występuje co najmniej jedno podwójne wiązanie chemiczne między atomami węgla (C=C). Wzór ogólny CnH2n.
Alkeny z dwoma podwójnymi wiązaniami to dieny. Alkeny z więcej niż dwoma wiązaniami podwójnymi (trieny, tetraeny itd.) są ogólnie nazywane polienami. Dieny można podzielić na:
alleny zwane też dienami skumulowanymi, w których wiązania podwójne sąsiadują ze sobą
dieny sprzężone, w których wiązania podwójne oddzielone są jednym wiązaniem pojedynczym
dieny z izolowanym układem wiązań podwójnych, w których występują co najmniej 2 wiązania pojedyncze pomiędzy wiązaniami podwójnymi.
Alkeny otrzymuje się m.in. poprzez eliminację halogenowodorów z halogenopochodnych alkanów. W ropach naftowych występują w nieznacznych ilościach, jednak większość alkenów stosowanych w przemyśle pochodzi z przeróbki (krakingu niskociśnieniowego, tzw. olefinowego) różnych frakcji ropy, głównie benzyny ciężkiej
Alkiny - organiczne związki chemiczne, węglowodory, w których występuje co najmniej jedno wiązanie potrójne między atomami węgla. Alkiny w odróżnieniu od alkanów i alkenów są bardzo reaktywne, nietrwałe i podlegają wielu samorzutnym reakcjom. Ogólny wzór alkinów: CnH2n-2
Nazwy alkinów są tworzone z nazw odpowiednich alkanów. Z nazwy alkanu posiadającego ten sam szkielet węglowy usuwa się końcówkę "-an" i dodaje końcówkę "-yn" (lub "-in"), przed którą umieszcza się lokant, wskazujący przy którym atomie węgla występuje potrójne wiązanie np:
heksan i heks-2-yn
Łańcuch główny (od którego pochodzi główny człon nazwy) musi zawierać wiązanie potrójne i być najdłuższy z możliwych. Atomy węgla numeruje się tak aby wiązanie potrójne miało jak najmniejszy numer, bez względu na inne podstawniki. Jeżeli w węglowodorze występuje wiązanie podwójne i potrójne to ważniejsze przy nazewnictwie jest podwójne.
Lokant można pominąć, gdy jest on równy 1 ? tzn. wiązanie potrójne występuje na początku szkieletu węglowego.
W literaturze spotyka się też stare nazewnictwo, które różni się od aktualnego tym, że lokanty występują przed nazwą, np. 2-heksyn.
Przykłady reakcji spalania całkowitego, półspalania i spalania niecałkowitego etynu:
Spalanie całkowite:
2C2H2 5O2 ? 4CO2 2H2O
spalanie niecałkowite (przy ograniczonym dostępie tlenu):
2C2H2 3O2 ? 4CO 2H2O
Spalanie niecałkowite (przy bardzo ograniczonym dostępie tlenu):
2C2H2 O2 ? 4C 2H2O
Półspalanie:
C2H2 O2 ? 2CO H2
Produkt tej reakcji to tak zwany gaz syntezowy.
