Oksymoron (z greckiego "dowcipna - niedorzeczność") to figura stylistyczna, po którą bardzo chętnie sięgali twórcy barokowi. Polega ona na żartobliwym zestawieniu dwóch widocznie sprzecznych pojęć. Przyczyną niezwykłej popularności oksymoronu stała się filozofia baroku, do której wyrażenia w utworach literackich nie ma lepszego sposobu.
Barok w Europie trwa od połowy XVI w. do końca XVII w. Zwątpienie w idee renesansu możemy zaobserwować już wcześniej. Humaniści w utworach zamkniętych w ramach antycznych zawierali treści świadczące o niewierze w złote środki oraz proste przepisy na życie odrodzenia. Czy takim śladem są już niektóre z "Trenów" Kochanowskiego, a mianowicie IX,X,XI ?Właśnie w tych trzech podmiot liryczny przyjmuje formę filozofa, zadaje pytania. Autor neguje trzy podstawowe filozofie, które wyznawał i propagował. Stoicyzm jako antidotum na zmienność losu w obliczu śmierci kogoś bliskiego nie sprawdza się. Epikureizm a więc radość z życia staje się całkowicie nieprzydatny gdy mamy świadomość nieuchronnego losu. Chrystianizm rozumiany jako opieka Boga nad całym światem załamuje się gdy cała harmonia ( patrz "Hymn") zostaje zrujnowana przez śmierć dziecka. Podmiot liryczny bluźni wątpiąc w boską opatrzność oraz istnienie życia pozagrobowego. W "Trenie XIX" Kochanowski powraca jednak do dawnych ideałów. Dramat zwątpienia zostaje rozwiązany. Pojawia się matka poety z Urszulą na ręku mówiąc: "Ludzkie przygody ludzkie noś". Oznacza to aby znosić po ludzku zmienność losu, z godnością oraz świadomością nieuchronności boskich wyroków.
Barok to epoka sceptycyzmu, wewnętrznego rozdwojenia ludzi, którzy zagubieni w nowym porządku szukają najczęściej oparcia w Bogu. Zagubienie to spowodowane było rozpoczęciem przez Lutra reformacji, co zapoczątkowało lawinowe powstawanie nowych prądów religijnych, z których każda odwoływała się do innych prawd wiary. Oprócz kryzysu religijnego stawiającego człowieka przed bardzo poważnym wyborem pojawiły się przełomy w nauce.
