RÓŻNE SPOSOBY KREACJI PORTRETU POLAKÓW W LITERATURZE. OMÓW NA WYBRANYCH PRZYKŁADACH.
Niewiele krajów zmieniało swój kształt terytorialny tak często jak Polska. Niezależnie od tego jaki on był, nad Wisłą zawsze mieszkali Polacy. To właśnie pokoleniom tych ludzi zawdzięczamy kolejne przetrwane zawieruchy dziejowe. Sprawdziliśmy się jako naród ale czy do końca możemy być z siebie zadowoleni? Odpowiedź na to pytanie starałem się odkryć w literaturze, którą nasi przodkowie pozostawili nam w spadku.
Literatura stanowi dla nas współczesnych niewyczerpane źródło wiedzy o tych, którzy stworzyli świat w jego obecnym kształcie. Jaki jest ten obraz? Czy jest realistyczny i obiektywny czy raczej gloryfikuje nasz naród, a może wręcz przeciwnie – jest nadmiernie krytyczny? Czy utwory charakteryzujące Polaków epok wcześniejszych, nadal są aktualne? Na te pytania szukałem odpowiedzi.
Zacznę od epoki renesansu i obrazu Polaków w twórczości Ignacego Krasickiego, „księcia” polskiej poezji. Był on naocznym świadkiem rozbiorów naszej ojczyzny, konsekwencji działania polskiej szlachty. Krasicki stworzył cykl satyr, w których wytykał społeczeństwu jego ciemnotę i zacofanie.
Cykl owych utworów otwiera satyra „Do króla”, utrzymana w tonie ironicznym. Podmiot liryczny wypomina królowi cechy, które autor uznaje za zalety. Do zarzutów stawianych Poniatowskiemu przez szlachtę należą między innymi polskie pochodzenie, młodość, szacunek dla nauki i łagodność oraz pragnienie reform. Czy umiłowanie wiedzy stanowi wadę u osoby mającej sprawować władzę nad krajem? Nie sądzę. Jednak tak właśnie uważała szlachta polska w renesansie. To właśnie w tych cechach Stanisława Augusta magnaci widzieli zagrożenie dla Polski. Swoją teorią udowadniali oni własne ograniczenia umysłowe, konserwtyzm i strach przed reformami. Taki właśnie obraz ludzi zamkniętych w swoim hermetycznym świecie o wąskich choryzontach przedstawia nam w tym utworze Krasicki.
Kolejny utwór tego poety wytykający wady szlachty polskiej okresu odrodzenia, który chciałbym omówić to satyra „Żona modna”. Autor wytyka w niej polakom miedzy innymi brak wychowania, umiłowanie życia ponad stan, zawieranie małżeństw dla korzysci majątkowych oraz brak poszanowania własnej tradycji i fascynację obcą kulturą (tutaj: francuską).
Krasicki uświadamia polskiej szlachcie jej przywary jakich oni sami w sobie nie widzą. W taki właśnie sposób stara się wytłumaczyć swoim rodakom, że ich obecny sposób życia nieuchronnie prowadzi do upadku ojczyzny a jedynym wyjściem z tej sytuacji jest zmiana swojego postępowania i postawienie na czele systemu wartości dobra Polski a nie własnego.
W epoce romantyzmu Polacy zdają się być zupełnie inni, stają się patriotami.
