Dwudziestolecie
1. Czas trwania
Dwudziestolecie międzywojenne to okres między pierwszą a drugą wojną światową -jeden z najkrótszych okresów literackich w dziejach literatury.
Początek przypada na rok 1918- zakończyła się pierwsza wojna światowa, Polska odzyskała niepodległość, a koniec na rok 1939- wybuchła druga wojna światowa.
3. Nowe tendencje w poezji
EKSPRESJONIZM-posługiwanie się emocjami i uczuciami (Kasprowicz). Utwory dynamiczne użycie wykrzykników, wielokropków, styl mówiony, nagromadzenie czasowników, jak i chaotyczność, częste znaki zapytania, gromadzenie symboli.
NEOKLASYCYZM- oparty na czystej poezji, pełno aluzji filozoficznych, formą nawiązuje do klasycznych wzorców. (Paul Galery- Francuz, Thomas Eliot- Anglik).
AWANGARDA POETYCKA- “nowa poezja” ma być aktem twórczym i powołać do istnienia nowy świat, stwarza rzeczy nieistniejące, dlatego poecie przysługuje wolność twórcza. Stałe eksperymenty, odwaga, szokowanie nowością, prowokowanie, poświęcanie wszystkiego dla osiągnięcia celu, działanie na podstawie programów i manifestów.
DADAIZM-(Tristan Tzara) wyraża bunt przeciw światu i systemowi. Poematy „dada” miały się składać z przypadkowo złożonych sylab lub słów. Wolność tworzenia, bezładna kompozycja, bełkot stylistyczny, obojętność, wolność, czarny humor, kolaż, nie liczy się treść tylko brzmienie, fascynacja anarchia i nihilizm.
„Wrzućmy słowa do kapelusza wciągnijmy i mamy poemat „dada”
NADREALIZM- (Andre Breton, Paul Eluard, Luis Aragon) luźne skojarzenia, ujawniające psychikę bez logiki. Potok obrazów, gra skojarzeń, wyobraźnia. Pisanie automatyczne bez zastanowienia. Utwory na pograniczu jawy i snu, nie wiadomo gdzie leży granica.
FUTURYZM- (Stern, Bruno Jasiński) odrzuca przeszłość, a głosi przyszłość. Temat główny: miasto, technika, szybkość, nowoczesność. Hasło: „Ryczący automobil, jest piękniejszy niż NIKE z Samotraki” Bunt przeciw tradycji, odrzucenie ortografii i interpunkcji, nowy język, kult wojny i przemocy, Fascynacja materią i przyrodą, liczy się oryginalność, tworzenie nowych słów, najważniejszy był rzeczownik i czasownik w bezokoliczniku, stawiano na intuicję a nie rozum, teksty miały być pozbawione logiki, oparte na skojarzeniach ulubiona była Onomatopeja. Przedstawiciele byli: silni, masowi, dynamiczni, oryginalni, wyjątkowi, sztuka miała być masowa: „Sztuka musi być ludzka, artyści na ulicę!”. Im dziwniejsza forma tym lepsza.
Powieść- parabola (Kafka)
Introspekcja- „wgląd do wewnątrz”. Analiza stanów psychicznych, wnętrza postaci i jej przemyśleń.
GRUPY POETYCKIE:
-Skamnder- postulat bezprogramowości, ideał młodości, siła twórcza i przyjaźń ma zastąpić manifesty programowe, odrzucenie patosu i wielkich tematów narodowych, mit twórcy- mesjasza i kult talentu, w poezji dominują tematy: wiosna, miłość, radość życia. (J. Tuwim, Antoni Słowiński, Jan Lechom, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz wierzyński)
-Futuryści (Antol Stern, Aleksander Wat- Warszawa) Klub Futurystów katarynka (Tytus Czyżewski, Bruno Jasielski, Stanisław Młodożeniec- Kraków)FUTURYZM
-Awangarda Krakowska- sztukę należy dostosować do cywilizacji, gł. Tematy to: Miasto, Masa, Maszyna (3xM). Kompozycja ma dążyć do skrótowości, pisanie hasłami, metafora stała się nadrzędna. (Tadeusz Peiper, Julian Przyboś, Jan Brzękowski, Jalu Kurek)
-Druga Awangarda- przejmują założenia Awangardy Krakowskiej, ale uznają w poezji: Piękno pejzażu, temat wiejski uznany na zasadzie marzeń lub skojarzeń, snu, krytykują poetykę Skamandra)
-Kwadryga- wizja sztuki upowszechnionej, główny temat: krytyka rzeczywistości, niesprawiedliwości społecznej, prostota poezji. (Stanisław Dobrowolski, Władysław Sebyła, Lucjan Szenwald, Konstanty Ideofons- Gałczyński)
-Żagary- Głoszą katastrofizm- w przekonaniu o końcu świata i kryzysie istniejącego świata, w poezji przedstawiają świat symbolicznie i wizyjnie.
4. Nowe tendencje w sztuce
Abstrakcjonizm- całkowite odejście od naśladowania rzeczywistości. Plamy, figury, absolutnie nie przystają do prawdziwych rzeczy i kształtów.
Kubizm-„kubus”=kostka, kierunek abstrakcjonizmu. Artyści przedstawiają świat, kształty, ludzi za pomocą figur geometrycznych, jakby ujmowali istotę przedstawionej rzeczy w innych formach, zgodnie z własną wyobraźnią. (Picasso- Francuz- „panny z Awinionu)
Ekspresjonizm- wolna sztuka, wyrażanie uczyć, kreacyjność, siła wyrazu, intuicjonizm. (Munch- „Krzyk”)
Kolaż- połączenie różnych technik, wszystko może być sztuką.
Surrealizm/ Nadrealizm- pokazuje na płótnie czy w dziele literackim obrazy z podświadomości człowieka np., snu, wizji. (Salwador Dali)
FILOZOFOWIE:
-Zygmunt Freud- (freudyzm) – psychiatra, stworzył teorię psychologiczną. Podzielił psychikę człowieka na warstwy: Ego- świadomość, ID- popędy instynktowne, podświadomość, Superego- nieświadomość kultura i otoczenie, w której nas wychowano.
-Jung- uczeń Freuda, wprowadził pojęcie archetypów, które wywodzą się z literatury i sztuki.
