1.PRAWA CZŁOWIEKA
- prawa ktore przysluguja kazdemu czlowiekowi niezaleznie od plci, wieku, wyksztalcenia, a wynikajace z samego faktu, iz jest sie czlowiekiem. Oznacza to, że prawa człowieka są
1. powrzechne
są także :
2.przyrodzone - co oznacza, że przysługują każdemu od momentu narodzin. Na tle tej cechy praw czlowieka wybuchaja konflikty poglądowe w kwestii aborcji i eutanazji.
3.niezbywalane - nie można sięich zrzec
4.nienaruszalne - nikt nie może zostać ich pozbawaiony
2.GENERACJE PRAW CZLOWIEKA
I GENERACJA: prawo do życia, wolności, własności, bezpieczeństwa
II GENERACJA: prawa gospodarcze, społeczne, kultularne, prawo do rozwoju fizycznego i duchowego
II GENERACJA: prawa przysługujące zbiorowościom społecznym, narodom np. prawo do demokracji
3.GENEZA PRAW CZŁOWIEKA
a.pojęciem godności człowieka posługiwali się Arystoteles i Cycero.
b. cywilne prawo rzymskie - uznawało własność i jej ochronę
c.wzrost znaczenia dekalogu, rozwój ideii chrześcijaństwa
d. św. Tomasz z Akwinu - uznawał rolę godnośći człowieka w życiu, podkreślał to, że człowiek został staworzony na podobieństwo Boga.
e. 1215r- WIELKA KARTA SWOBÓD wydana w Anglii przez Jana bez Ziemi - zakazanie pozbawienia wolności i mienia bez nakazu sądowego lub prawnego
f. 1440-1443r - NEMINEM CAPTIVABIMUS (Przywilej Jedlińsko-Krakowski) - nietyklaność osobista i majątkowa szlachty polskiej
g.Paweł Włodkowic - sprzeciw przeciwko krawej chrystianizacji pogan przez krzyżaków
h.Pico Della Mirandola, Jan z Trzciany, Tomasz Morus - zwrócenie uwagi na prawa człowieka w renesansie
i.1679r - HABEAS CORPUS ACT - angielska ustawa zabraniająca więzienia bez nakazu sądu
j.John Locke - uznanie włosnośći za przyrodzone prawo człowieka, istniejące wcześniej niż państwo
k.Monteskiusz - uznanie, iż wolność polityczna nie może istnieć bez trójpodziału władzy
l.J.J.Rousseau - uznanie wolności za nierozerwalnie złaczoną z człowiekiem
ł.1776r - KARTA PRWA WIRGINNI - uznanei przyrodzonych praw człowieka i poparcie teorii o własnośći jako ważnego prawa człowieka, głoszonej przez Locke'a
m.4.07.1776 - DEKLARACJA NIEPODLEGLOSCI STANÓW ZJEDNOCZONYCH - najważniejsze warotości: życie, wolność, szczęście
n.1789 - FRANCUSKA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA I OBYWATELA - ludzie rodzą się i pozostają równi, uznanie wolności, własności, bezpieczeństwa za podstawowe prawa
o.03.05.1791r KONSTYTUCJA 3 MAJA - nietyklaność osobista miszczan, swodoby wyznaniowe
p.1807r - KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO - nadanie wolności osobistej chłopom
4. PODSTAWOWE PRAWA CZŁOWIEKA
I. prawo do życia
II.prawo wolności od tortur
III.prawo do wolności od niewoli, poddaństwa, pracy przymusowej
IV.prawo do własności i bezpiczeństwa
V.prawo do prywatności
VI.prawo do wolności wyznania,myśli, sumienia
VII.prawo do słusznego procesu
VIII.prawo do zrzeszania się
5.PRAWA GOSPODARCZE, SOCJALNE, KULTURALNE
I.prawo do pracy: min.
a.higieniczne warunki pracy
b.godziwa zapłata
II.prawo do godnego poziomu życia
a.prawo do ubrania
b.mieszkania
c.wyżywienia
III.prawa rodziny
a.prawo do ochrony i pomocy
b.prawa dzieci i młodzieży
c.prawo matki do szczególnej ochrony przed i po urodzeni udziecka
IV.prawo do zdrowia
obejmujące też obowiązek dbania o własne zdrowie
V.prawo do nauki
obejmujące też obowiązek do nauki na poziomie podstawowym
VI.prawa kulturalne
a.prawo do korzystania z dorobku cywilizacji
b.wolność prowadzenia badań naukowych
6.DOKUMENTY MIĘDZYNARODOWEJ OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA
a.Karta Narodów Zjednoczonych - 1945r
prawa czlowieka podstawą stabilizjacji i pokoju na świecie
b.Powrzechna Deklaracja Praw Człowieka - 1948r.
pierszy kompletny katalog praw człowieka
c.Międzynarodowe pakty o ochronie praw człowieka
I.międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych
II.międzynarodowy pakt do spraw praw gospodarczych, społecznych,kulturalnych
II.fakultatywny protokół do paktu pierwszego
7.ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA
I.ONZ - międzynarodowa organizacja powstała w 1945r, z siedzibą w Nowym Jorku.Do jej głównych zadań należy utrzymanie pokoju i bezpiczeństwa na świecie i rozwijanie przyjaznych stosunków między państwami. Jest następczynią Ligii Narodów.
II.ECOSOC (Rada Gospodarczo Społeczna) - organizacja, której zadaniem jest spisywanie traktatów międzynarodowych oraz badanie przestrzegania praw zawartych w Powrzechnej Deklaracji Praw Człowieka. Przymuje ona też skargi i przekazuje je Komisji Praw Człowieka.
organy pomocnicze ESCOSOC: np. Komitet Praw Kobiet, Komisja ds. Zapobiegania Dyskryminacji i Ochrony Mniejszości
III.KOMITET PRAW CZŁOWIEKA - został powołany w 1977r na podst. Paktu praw obywatelskich i politycznych. Sprawuje kontrolę nad realizacją tego pakry przez państwa i występuje w roli medaitora polubownie łaodzącego spory.
IV.KOMITET DS. PRAW GOSPODARCZYCH. SPOŁECZNYCH I KULTURALNYCH - funkcjonuje od 1987r, jego głównym zadaniem jest przede wszystkim wcielanie w życie praw 2generacji
V.WYŻSZY KOMISARZ DS. PRAW CZŁOWIEKA - urząd powołany w 1993r, zajmuje się usprawnieniem koordynacji działań ONZ
8.ORGANIZACJE I DOKUMENTY REGIONALNE
I.system europejski
a.Rada Europy - organizjaca powołana w 1949r zrzeszająca prawie wszystkie państwa Europy
b.Europejska Konwencja Praw Człowieka
c.Europejska Komisja Praw Człowieka +
d.Trybunał Praw Człowieka
= Europejski Trybunał Praw Człowieka
sprawuje on funkcje kontrolną, jego działania są niezawisłe, gdyż z każdego kraju przynależy do niego tylko jeden czlonek.
II.system UE
a.Traktaty Wspólnotowe
-wolność poruszania się i przebywania na terenach krajów członkowskich
-prawo czynne i bierne do wyboru urzędników do Parlamenty Europejskiego i władz lokalnych
-prawo do ochorny dyplomatycznej
b.Parlament Europejski
c.Mediator-Rzecznik praw obwywatelskich unii
III.sytem afrykański
a.OJA - Organizjacja Jedności Afryki - dążenie do poprawiena warunków bytu
b.Afrykańska Karta Praw Czlowieka i Ludów
IV.system amerykański
a.Międzyamerykańska Komisja Praw Człowieka
b.Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka
c.Protokół z San Salvador - międzynarodowa ochrona praw gospodarczych, społecznych, kulturalnych
9.ORGANIZACJE POZARZĄDOWE - NGOs - non-govermmental organizations
-organizajce wspierające działalność organizajci rządowych
I.Międzynarodowy Komitet Czerownego Krzyża (ICRC) - Genewa
*ochrona ofiar katastrof i klęsk żywiołowych
*ochrona ludności cywilnej podczas konfliktów zbrojnych
*konkretna pomoc jeńcom i rannym
II.Amnesty International (AI) – Londyn
*dążenie do zniesienia kary śmierci
*zaprzestanie tortur
*uwolnienie więzniów politycznych
III.Międzynarodowa Komisja Prawników (ICJ) - Genewa
*niezawisłość sądów i zawodów prawniczych
IV.Human Rights Watch (HRW)
*zwlacznie zabójstw politycznych
*zwlaczanie tortur
*oborna wolności słowa
*zniesienie cenzury
*zpaewnienie oskarżonym prawa do słysznego procesu i azylu
V.Komiety Helsińskie
-oraganizajce powstałe w wielu państwach do sprawowoania obywatelskiej kontroli wypełniania praw człowieka
10.ORGANIZACJE ZAJUMUJĄCE SIĘ OCHRONĄ PRAW CZŁOWIEKA POMAGAJĄCE INNYM ORGANIZACJĄ:
I.Humans Rights Internet - publikowanie działań organizacji zajujących się ochrona praw człowieka
II.SOS-Tortura - oragnizacja udzielająca natychmaistowej pomocy w przypadku torturowań, egzekucji
III.Międzynarodowe Centrum Prawne Ochrony Praw Czlowieka
IV.Międzynarodowy Instytut Praw Człowieka - poromowanie praw czlowieka przez sztukę
11.GWARANCJE OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA W POLSCE
I.instytucje rządowe
a.sądy powrzechne - sprawy z zakresu prawa karnego,cywilnego,gospodarczego i prawa pracy
b.Naczelny Sąd Administracyjny - rozpatrywanie skarg na decyzje administracyjne
c.Trybunał Konstytucyjny - sprawdzanie zgodności przepisów i ustaw z konstytucją
d.Rzecznik Praw Obywatelskich - badanie działalności organizacji administracji państwowej i samorządowej oraz różnych instytucji
II.pozarządowe
a.Komitet Helsiński
b.Polska Sekcja Międzynarodowej Komisji Prawników
c.Polskie stowarzyszenie AI
d.PCK
12.PRZYKŁADY ŁAMANIA PRAW CZŁOWIEKA
a.prześladowania policyjne w Kosowie w latach '90
b.prześladowania i tortury za poglądy polityczne w Chinach
c.nadużycia seksualne kobiet w więzieniach w USA
d.mobbing
e.aresztowania i pobicia osób biorących udział w strajku w Radomiu i Ursusie w 1976r.