Proces tworzenia Europejskiej
Dzisiejsza Unia Europejska jest efektem wysiłków podejmowanych przez ludzi działających na rzecz zjednoczonej Europy. UE została zbudowana na ich bardzo konkretnych osiągnięciach. W żadnej innej części świata, suwerenne kraje nie zintegrowały swoich zadań do tego stopnia i w tak wielu istotnych dla swoich obywateli obszarach. UE stworzyła wspólną walutę i dynamiczny jednolity rynek, w ramach którego ludzie, usługi, towary i kapitały mogą przepływać swobodnie. Unia dąży do tego, aby poprzez trwały rozwój społeczny i godziwą konkurencję jak największa liczba ludzi mogła czerpać z korzyści płynących z jednolitego rynku.
Unia Europejska zbudowana jest na następujących fundamentach prawnych:
• Traktat Paryski, który ustanowił Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS) w 1951 r.,
• Traktaty Rzymskie, które ustanowiły Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom) w 1957 r.,
Do traktatów założycielskich wprowadzono zmiany:
• Jednolitym Aktem Europejskim w 1986 r.,
• Traktatem o Unii Europejskiej z Maastricht w 1992r.,
• Traktatem z Amsterdamu w 1997r.,
• i wreszcie Traktatem z Nicei w 2001 r.
Traktaty te stworzyły bardzo silne więzi prawne między Państwami Członkowskimi. Akty prawne Unii Europejskiej mają bezpośrednie zastosowanie dla obywateli UE i nadają im konkretne prawa.
Pierwszym krokiem w integracji europejskiej było utworzenie wspólnego rynku węgla i stali przez 6 państw (Belgię, Republikę Federalną Niemiec, Francję, Włochy, Luksemburg, Niderlandy). Celem przyświecającym tej inicjatywie było zapewnienie pokoju między krajami Europy i stworzenie możliwości współpracy instytucjonalnej na zasadach równości między zwyciężonymi i zwycięskimi krajami po II Wojnie Światowej.
Te same 6 państw zdecydowało się następnie zbudować Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), której podstawą był szerszy wspólny rynek dla określonych dóbr i usług. Opłaty celne pomiędzy 6 państwami zostały całkowicie zniesione 1 lipca 1968 r. i wspólne polityki – w szczególności w zakresie rolnictwa i handlu – zostały ustanowione również w latach sześćdziesiątych XX wieku.
Sukces Szóstki zachęcił Danię, Irlandię i Zjednoczone Królestwo do przyłączenia się do Wspólnot. To pierwsze rozszerzenie, z sześciu do dziewięciu członków, miało miejsce w 1973 r. i nastąpiło równolegle z podjęciem się dalszych zadań poprzez wprowadzenie nowych wspólnych polityk (społecznej, ochrony środowiska i regionalnej). W celu wdrożenia polityki regionalnej, w 1975 r. został utworzony Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
We wczesnych latach siedemdziesiątych zauważono konieczność osiągnięcia konwergencji gospodarek poszczególnych Państw Członkowskich oraz wprowadzenia unii walutowej. W tym samym czasie jednak Stany Zjednoczone podjęły decyzję o zawieszeniu wymienialności dolara na złoto, co sprawiło, że rozpoczął się okres niestabilności walutowej na świecie, którą pogorszyły jeszcze kryzysy naftowe w 1973 r. i 1979 r. Wprowadzenie Europejskiego Systemu Walutowego (ESW) w 1979 r. pomogło uspokoić kursy wymiany i zachęcało Państwa Członkowskie, aby wdrażały rygorystyczną politykę, która umożliwi utrzymanie wzajemnej solidarności i zdyscyplinuje istniejącą przestrzeń gospodarczą.
W 1981 r. Grecja przystąpiła do Wspólnot, w 1986 r. dołączyły Hiszpania i Portugalia. Wprowadzenie programów „strukturalnych”, jak na przykład pierwsze Zintegrowane Programy Śródziemnomorskie (ZPŚ), stało się naglącą koniecznością, aby zniwelować różnice w rozwoju gospodarczym pomiędzy 12 Państwami Członkowskimi.
W tym samym czasie, EWG zaczęła odgrywać istotniejszą rolę na arenie międzynarodowej. Podpisała z krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku (tzw. Kraje AKP) szereg konwencji w zakresie pomocy i handlu (Lom I, II, III i IV, w latach 1975-1989), które doprowadziły do Umowy z Cotonou w czerwcu 2000 r. Będąc wiodącą światową potęgą gospodarczą, Unia korzysta z instrumentów, które pozwalają jej działać na scenie międzynarodowej. Jej ambicją jest doprowadzenie do wdrożenia wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
Panująca na świecie we wczesnych latach osiemdziesiątych XX w. recesja gospodarcza przyczyniła się do powstania fali „europesymizmu”. Jednak w 1985 r. powstała nadzieja na ponowne ożywienie dynamiki europejskiej, kiedy Komisja Europejska, pod przewodnictwem Jacques'a Delorsa, opublikowała „Białą Księgę”, w której zaproponowała plan całkowitego wdrożenia Jednolitego Rynku do 1 stycznia 1993 r. Wspólnoty przyjęły ten ambitny cel i zawarły go w Jednolitym Akcie Europejskim, podpisanym w lutym 1986 r., a obowiązującym od 1 lipca 1987 r.
Upadek muru berlińskiego, po którym w dniu 3 października 1990 r. nastąpiło zjednoczenie Niemiec, oraz demokratyzacja państw Europy Środkowej i Wschodniej po ich wyzwoleniu spod kontroli Związku Radzieckiego, który rozpadł się w grudniu 1991 r., przyczyniły się do głębokich zmian w strukturze politycznej kontynentu.
Równolegle Wspólnoty Europejskie zmieniały się również bez chwili spoczynku. Państwa Członkowskie zaczęły negocjować zapisy nowego Traktatu, który został przyjęty przez Radę Europejską (czyli szefów państw lub rządów) w grudniu 1991 r. w Maastricht. „Traktat o Unii Europejskiej” wszedł w życie 1 listopada 1993 r. Nazwa EWG została zmieniona na „Wspólnota Europejska” (WE). Do istniejącego systemu wspólnotowego dodano system współpracy międzyrządowej i tym samym Traktat ustanowił Unię Europejską (UE). Wprowadził również nowe ambitne cele dla Państw Członkowskich: unię walutową do roku 1999, nowe wspólne polityki, obywatelstwo europejskie, wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa (PESC/CFSP), nowe ustalenia w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego.
Odnowiona dynamika europejska i zmieniające się warunki geopolityczne na kontynencie przyczyniły się do przyłączenia się 1 stycznia 1995 r. trzech kolejnych państw do UE – Austrii, Finlandii i Szwecji. Unia składała się zatem już z piętnastu Państw Członkowskich i była na drodze do realizacji swojego najznakomitszego dotychczas osiągnięcia: zastąpienia walut narodowych wspólną walutą europejską – euro. Dnia 1 stycznia 2002 r., banknoty i monety euro zostały wprowadzone do obiegu w 12 krajach (tak zwanej "strefy euro"). Obecnie euro należy do głównych walut światowych i osiągnęło status podobny dolarowi amerykańskiemu.
Podczas gdy świat wchodzi w XXI wiek, Europejczycy razem stawiają czoła wyzwaniom, jakie płyną z globalizacji. Rewolucyjne nowe technologie i rozwój internetu zmieniają całkowicie światową gospodarkę. Ale te głębokie zmiany gospodarcze przynoszą również rozłamy społeczne i szok kulturowy. W czasie szczytu w Lizbonie w marcu 2000 r., Rada Europejska przyjęła strategię w celu unowocześnienia gospodarki UE i dostosowania jej do nowych warunków na rynku światowym, aby stanowić konkurencję dla innych ważnych aktorów tego rynku, jak Stany Zjednoczone i kraje ostatnio uprzemysłowione. „Strategia Lizbońska” zakłada liberalizację wszystkich sektorów gospodarki, zachęcanie do innowacji i inwestycji w przedsiębiorstwach oraz dostosowanie systemów edukacyjnych do potrzeb społeczeństwa informacyjnego.
Reformy są tym bardziej potrzebne ze względu na rosnący ciężar bezrobocia i kosztów emerytur i rent w gospodarkach poszczególnych państw. Opinia publiczna wyraża coraz częściej oczekiwania, że rządy winny znaleźć praktyczne rozwiązania dla tych problemów.
Zaledwie Unia Europejska zwiększyła się do 15 Państw Członkowskich, a już kolejny tuzin zastukał do drzwi. W połowie lat dziewięćdziesiątych XX w. swoją kandydaturę zgłosiły kraje byłego bloku sowieckiego (Bułgaria, Republika Czeska, Węgry, Polska i Słowacja), trzy kraje bałtyckie, które kiedyś również były częścią Związku Radzieckiego (Estonia, Litwa i Łotwa), jedna z republik byłej Jugosławii (Słowenia) oraz dwa kraje śródziemnomorskie (Cypr i Malta).
UE z zainteresowaniem przyjęła tę możliwość stabilizacji na kontynencie europejskim i rozszerzenia korzyści płynących ze zjednoczenia Europy na młode europejskie demokracje. Negocjacje akcesyjne z krajami kandydującymi rozpoczęły się w dwóch turach – w grudniu 1987 r. w Luksemburgu i w grudniu 1999 r. w Helsinkach. Unia weszła na drogę prowadzącą do swojego największego jak dotychczas rozszerzenia. Dla dziesięciu krajów kandydujących negocjacje zakończyły się 13 grudnia 2002 r. w Kopenhadze, i weszły one do Unii w maju 2004 r. Unia Europejska składa się zatem z 25 Państw Członkowskich, a liczba ta będzie zapewne rosnąć w nadchodzących latach.
Ponad pół wieku integracji miało ogromny wpływ na historię kontynentu i mentalność jego mieszkańców. Rządy Państw Członkowskich, niezależnie od aktualnej barwy politycznej, zdały już sobie sprawę, że epoka absolutnych suwerenności narodowych należy do przeszłości i że jedynie połączenie sił oraz wizja „wspólnego odtąd losu” (by zacytować Traktat EWWiS) pozwolą dawnym narodom dążyć do rozwoju gospodarczego i społecznego i zachować swoją pozycję na scenie międzynarodowej.
Ta metoda, zbudowana na równowadze między interesami narodowymi a wspólnym interesem, która, szanując różnorodność narodową, potrafi stworzyć tożsamość unijną, bynajmniej nie traci na aktualności. Integracji udało się przełamać zadawnione antagonizmy między krajami europejskimi. Postawa wyższości i odwołanie do argumentu siły w stosunkach między narodami ustąpiły miejsca „wspólnotowej metodzie” wspólnego działania zbliżającej demokracje Zachodu stojące po stronie wolności przez cały okres zimnej wojny. Załagodzenie antagonizmu między Wschodem a Zachodem oraz gospodarcze połączenie kontynentu stanowią zwycięstwo ducha Europy – ducha, którego trzeba nam dzisiaj bardziej niż kiedykolwiek.
Unia Europejska jawi się jako najtrafniejsza z odpowiedzi na wyzwania, jakie niesie ze sobą globalizacja – odpowiedź wyrażająca wartości, w które wierzą Europejczycy. Unia oferuje przede wszystkim jednak najlepszą „polisę ubezpieczeniową” dla przyszłości pełnej pokoju i wolności.
"Prosze o komentarze" ;-)