W ramach administracji samorządowej należy mówić o gminie, powiecie i województwie samorządowym. Na poziomie województwa działają 2 administracje równoległe: rządowa i samorządowa
rządowa – wojewoda
Gmina nie podlega powiatowi, a powiat województwu samorządowemu. Każda z jednostek samorządu terytorialnego jest autonomiczna (niezależna).
Gmina – to wspólnota samorządowa. Występują 2 przesłanki żeby mogła powstać: terytorium + mieszkańcy. Tworzone są z mocy prawa, tym prawem jest ustawa z 8 marca 1990r. W tej chwili nazywa się „O samorządzie gminnym”. Jej nazwa została zmieniona w 1998r. na obecnie brzmiącą. Pierwotnie nazywała się „O samorządzie terytorialnym”. W 1990r. przywrócono gminy. W 1998r. nastąpił kolejny etap reformy. Ustawami z 5 czerwca 1998r. wprowadzono powiaty i województwa samorządowe. Ustawy te noszą tytuły „O samorządzie powiatowym” i „O samorządzie wojewódzkim”. Ponieważ powiaty i województwa samorządowe oprócz gmin stanowią samorząd terytorialny.
Władze gminy – najwyższą władzą są jej mieszkańcy, w wyborach powołują organy gminy. Organami gminy są: organ uchwałodawczy (Rada Gminy), organ wykonawczy jednoosobowy (wójt, burmistrz, prezydent miasta). Działalność gminy jest jawna, jedynie ustawowo może być niejawna. Jawność obejmuje m.in. prawo do uczestniczenia w obradach, na posiedzeniach komisji, prawo dostępu do dokumentów np. protokoły posiedzeń organów gminy lub koncesje, zezwolenia. Rada Gminy obraduje na sesjach i efektem tego mogą być uchwały. Działa ona jawnie, uchwały zapadają większością głosów (50%+1). Kadencja trwa 4 lata.
Kompetencje Rady Gminy – uchwały, statut gminy, ustala wynagrodzenie wójta, wskazuje kierunki działania wójta, przyjmuje sprawozdania z wykonanych przez wójta działań, powołuje i odwołuje Skarbnika gminy (na wniosek wójta), uchwala budżet gminy, rozpoznaje sprawozdanie, udziela lub nie absolutorium wójtowi, uchwala Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy oraz Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego (prawo miejscowe tworzone jest przez Radę Gminy powszechnie obowiązujące (dotyczące wszystkich mieszkańców) w oparciu o te przepisy wydaje się kolejne [zezwolenia]) uchwalanie programów gospodarczych (rozwój gminy, turystyki itp.), podejmowanie uchwały w sprawie podatków i opłat (np. podatek rolny, ustawa o podatkach lokalnych, opłata targowa, opłata uzdrowiskowa), zarządza majątkiem gminy, podejmuje uchwałę, do jakiej sumy wójt może samodzielnie zaciągać zobowiązania. W sprawach współdziałania samorządowego z innymi organami konieczne jest podjęcie uchwały przez Radę Gminy (porozumienia międzygminne np. budowa obiektów sportowych). Może uchwalić stypendia dla uczniów, studentów.
