WYDALANIE:
Wydalanie jest procesem fizjologicznym polegającym na usuwaniu z organizmu szkodliwych produktów przemian związków azotowych (amoniak,mocznik,kwas moczowy),dwutlenku węgla oraz wody i nadmiaru soli mineralnych i innych związków zbędnych dla organizmu.W wydalaniu tych substancji uczestniczą w różnym stopniu powłoki ciała ,układ oddechowy, a także układ wydalniczy. Głównymi elementami w budowie układu wydalniczego są narządy , które filtrują lub wchlaniają z krwi lub innych płynów ciała szkodliwe produkty przemian związkow azotowych,nadmiar wody i soli mineralnych.Pozostale narządy tych układów wyprowadzają wydaliny poza obręb ciała.
Do zasadniczych zbytecznych q produktów metabolizmu należą u większości zwierząt woda,dwutlenek węgla i związki zawierające azot.Dwutlenek węgla wydalany jest głównie przez uklad oddechowy; narządy wydalnicze, takie jak nerki , usuwają i wydalają z organizmu większość zbytecznej wody i związków azotowych.
Do zbędnych związków azotowych należy amoniak, kwas moczowy i mocznik.W procesie rozkładu aminokwasów (zarówno aminokwasy , jak i kwasy nukleinowe zawierają azot) zawierające azot grupy aminowe są odłączane od reszty cząsteczki (deaminacja) i przekształcane w amoniak. Amoniak jest w dużych stężeniach silnie toksyczny. Niektóre zwierzęta wodne wydalają go do otaczającej wody , zanim osiągnie szkodliwy dla organizmu poziom.Pewne zwierzęta lądowe wydychają amoniak wprost do atmosfery.U wielu jednak zwierząt amoniak ulega dalszym przemianom do mniej totsycznych związków , takich jak mocznik czy kwas moczowy.
Gruczoły czułkowe, zwane także gruczołami zielonymi, są głównymi narządami wydalniczymi skorupiaków.Te parzyste gruczoły mieszczą się w głowie i uchodzą na zewnątrz otworami u nasady czułków drugiej pary. Płyn z jamy ciała przesącza się do gruczołu zielonego; w czasie gdy płyn przemieszcza się wzdłuż przewodu wydalniczego, następuje regulacja jego składu.Potrzebne materiały są powtórnie wchłaniane do krwi. Zbędne produkty przemiany materii mogą być również aktywnie wydzielane z krwi do przesączu w gruczole czułkowym.
Układ wydalniczy owadów i pająków zbudowany jest z cewek Malpighiego, występujących w zmiennej liczbie ( u niektórych gatunków do kilkuset).Ślepe zakończenia cewek leżą w hemocelu-wypełnionej krwią jamie ciała.Komórki w tych zakończeniach wychwytują z krwi sole mineralne oraz zbędne produkty metabolizmu i drogą dyfuzji lub aktywnego transportu kierują je do przewodów wydalniczych. Cewki Malpighiego uchodzą do jelita. Woda i niektóre substancje mineralne są ponownie wchłaniane do krwi przez wyspecjalizowane gruczoły odbytowe.
