Jednym z głównych wątków tematycznych w twórczości Wyspiańskiego są dzieje Polski, ze szczególnym uwzględnieniem powstania listopadowego ("Wyzwolenie", "Noc listopadowa", "Warszawianka", "Lewel").

Akcja "Warszawianki" rozpoczyna się podczas bitwy o Olszynkę Grochowską, w dworku szlacheckim w pobliżu Grochowa.

Pod koniec lat dwudziestych sytuacja polityczna w Królestwie wyglądała na ustabilizowaną. Koronacja Mikołaja I na króla polskiego w 1829 r. jak również sejm z 1830 r. nie wskazywały na zaostrzenie się konflikty z caratem. Liberalna opozycja bezskutecznie próbowała jeszcze raz poruszać sprawę chłopską , co odrzuciła konserwatywna większość.

Ojciec Tomasza Judyta był szewcem. Notorycznie pil, więc jego dzieci były narażone na kłopoty z tym związane. Młodego Tomasza pod swój dach wzięła ciotka. Jednak chłopak, mieszkając u niej, miał ciężkie życie. Musiał chodzić w jej butach, nie mógł kłaść się o tej porze, o której chciał. Kobieta prowadziła narciarnie, była prostytutką, spotykały go z jej strony upokorzenia: Tomasz był bity, doznawał kar fizycznych i psychicznych.

Tego dnia wstałem bardzo wcześnie. Obudził mnie trzask gwałtownie otwartych drzwi. To moja mama wbiegła radośnie do sypialni z jakąś kartką w ręce. Było to zaproszenie na wesele do sąsiadów. Bardzo mnie to ucieszyło, ponieważ już od pewnego czasu chciałem odnowić braterskie stosunki z sąsiadami, a to był świetny ku temu początek.