RENESANS
Daty graniczne: od XIV wieku di XVI
Główne nurty odrodzenia:
a) Humanizm - (łac. Humanista-człowieczeństwo, ludzkość) prąd umysłowy wyrażający zainteresowanie sprawami człowieka i otaczającą go rzeczywistością, oraz troskę o jego potrzeby, szczęście, godność i swobodny rozwój, wierzący w nieograniczone możliwości ludzkiego rozumu, zachęcający do poszukiwania mądrości. Hasłem humanizmu stało się słynne zdanie Terencjusza: "Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce."
b) Antropocentryzm - (gr. Anthropos - człowiek) jest to pogląd zakładający, że człowiek stanowi centrum wszechświata i że celem wszechświata jest jego dobro.
c) Reformacja - Ruch religijny rozwijający się w wieku XVI, skierowany przeciwko Kościołowi katolickiemu, jego dogmatyzmowi i zeświecczeniu duchowieństwa;
doprowadził do powstania nowych, niezależnych od papieża wyznań i Kościołów protestanckich (luteranizm, kalwinizm, anglikanizm). Początkiem reformacji było wystąpienie teologa i wykładowcy uniwersyteckiego Marcina Lutra, który 31 X 1517 roku w Wittenberdze na drzwiach kościoła przybił manifest z 95 tezami-piętnował w nich demoralizację wyższego i niższego kleru, gromiąc go za handel odpustami (tzn. odpuszczaniem kary za grzech za pieniądze).
Filozofia doby renesansu:
a) Epikureizm – jego cechą było dążenie do szczęścia w różnych aspektach życia. Jest to filozofia, która odrzuca cierpienie jako element ludzkich odczuć. Skupia się wyłącznie na szczęściu. Epikur uważał, że człowiek powinien czerpać z życia jak najwięcej przyjemności, które radują jego duszę.
b) Stoicyzm - Polega przede wszystkim na umiejętności zachowania spokoju ducha, opanowania w każdej sytuacji. Stoicyzm cechuje także opanowanie namiętności. Umiejętność ta rozumiana jest jako osiągnięcie pełni szczęścia.
c) Horacjanizm - był prądem filozoficznym stworzonym przez rzymskiego poetę Horacego, łączącym w sobie założenia dwóch kierunków filozofii antycznej stoicyzmu i epikureizmu.
Jan Kochanowski jako człowiek renesansu – twórca trenów, fraszek i pieśni:
a) Tren – jest to pieśń żałobna o charakterze elegijnym, wyrażająca żal po stracie ważnej osoby. Autor trenu wychwalał zalety zmarłej postaci i zaznaczał straty związane z jej śmiercią.
b) Pieśń – jest to utwór liryczny o uproszczonej budowie, podzielony na strofy, zwykle o tematyce poważnej zawierający częste refreny, paraleizmy, rytmizację oraz przerzutnię.
c) Fraszka - krótki utwór wierszowany, liryczny lub satyryczny, często oparty na anegdocie.
Jan Kochanowski stworzył cykl 19 trenów, kiedy jego dotychczasowe, spokojne życie zostało zakłócone i zburzone dramatycznym wydarzeniem - śmiercią jego małej córeczki Urszulki.
