Dokonaj analizy i interpretacji porównawczej fragmentów „Monachomachii” Ignacego Krasickiego oraz księgi dziewiątej „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza (zwróć uwagę na świat przedstawiony oraz warstwę językowo-stylistyczną). Czy styl

Tematyką Księgi dziewiątej „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza oraz pieśni piątej i szóstej „Monachomachii” Ignacego Krasickiego jest bitwa. W pierwszym utworze walka toczy się pomiędzy polską szlachtą a Rosjanami na dworze Soplicowskim. Bitwa jest regularna, obie strony stosują opracowaną wcześniej taktykę i używają broni palnej oraz białej. W „Monachomachii” zaś, do bójki pomiędzy mnichami dochodzi w refektarzu, czyli jadalni klasztornej. Za broń służą braciom naczynia, książki, a także części garderoby „lecą sandały i trepki i pasy”. Bójka przebiega w sposób chaotyczny, spontaniczny. Całe zdarzenie przypomina pijacką burdę, jest komiczne, a postacie karykaturalne.
W przeciwieństwie do „Pana Tadeusza”, w którym opisane wydarzenie jest poważne, wysokiej wagi, w „Monachomachii” nie oczekujemy stylu wysokiego. Jednak autor stosuje nieadekwatny do opisanej sytuacji styl podniosły, patetyczny oraz nieodpowiednie środki językowe. Utwór stylizowany jest na homeryckie poematy heroiczne- odnajdujemy tu liczne, bogate epitety i porównania homeryckie- jak na przykład porównanie gniewu Gaudentego do strumyka alpejskiego:

„Tak, gdy z wierzchołka Alpów niebotycznych
Mały się strumyk sącząc wydobędzie,
Wzmaga się coraz w spadaniach rozlicznych,
Już brzeg podrywa, już go słychać wszędzie.
Echo szum mnoży w skałach okolicznych,
Staje się rzeką, a w gwałtownym pędzie,
Pieni się, huczy i zżyma w bałwany,
Tym sroższy w biegu, im dłużej wstrzymany.”

Odnajdujemy tu również przenośnie, anafory „i ty(…) i ty (…)”, apostrofy- na przykład „ojcze Barnabo”, „i ty, Pafnucy”, „i ty, Gerwazy”, wykorzystane są klasyczne formy charakterystyczne dla konwencjonalnego poematu, takie jak na przykład sylabotoniczność- utwór jest jedenastozgłoskowcem, regularność, przerzutnie. Stosowane są także odniesienia do kultury antycznej, na przykład fragment „Mars zjadły Minewrę wypędził”, w którym odnajdujemy nawiązanie do mitologii rzymskiej, oraz do Biblii na przykład odwołanie się do postaci Samsona. Wszystkie te zabiegi językowe mają na celu spotęgowanie komizmu utworu, który oparty jest na parodii, wynikającej ze zderzenia stylu niskiego z wyniosłym oraz kpinie i ironii. Odnajdujemy tu zarówno na komizm sytuacyjny, o którym świadczyć może na przykład pogodzenie się mnichów dzięki przyniesionemu pucharowi, zawierającemu najprawdopodobniej alkohol, jak i językowy, na przykład „ośla paszczęka”.
W „Panu Tadeuszu” również zachowana została konwencja poematu- charakterystyczna dla okresu forma trzynastozgłoskowca, regularność, epitety ” błyszcząca fala bagnetów”, „Wielka, stara sernica”, przenośnie- na przykład „cały szereg zdaje się być ruchawym płazem, który tysiąc błyszczących nóg wywija razem”, porównania homeryckie, przerzutnie- na przykład:
„Jako machina, którą niemieccy majstrowie
Wymyślili i która młockarnią się zowie”.
W dziele Adama Mickiewicza obok elementów charakterystycznych dla stylu wysokiego odnajdujemy także liczne, kontrastujące wtrącenia zaczerpnięte ze stylistyki potocznej, mające przybliżyć tekst odbiorcy i uczynić go bardziej dynamicznym. Za przykład może posłużyć fragment, w którym następuje po sobie kilka komend wojskowych, poprzedzonych przez anafory „krzyknął”:
„Krzyknął: „Za broń!” - wnet szereg karabiny chwyta,
(…)
Krzyknął: „Cel!” - rury rzędem zabłysnęły długim,
Krzyknął: „Ognia koleją!” ”
„Pan Tadeusz” napisany został w czasie teraźniejszym, co pozostawia wrażenie relacjonowania. Nie odnajdujemy w nim również wtrąceń narratora. Przeciwnie jest w utworze napisanym przez Ignacego Krasickiego- zastosowany został czas przeszły, obecny jest narrator, ujawniający cechy bohaterów.
W przeciwieństwie do „Monachomachii” zastosowane środki stylistyczne oraz styl są jednak odpowiednie do treści. Tu podobna forma utworu ma odmienną wymowę ideologiczną. Służy ona nie ośmieszeniu, zbudowaniu karykatury i komizmu, lecz przedstawienie, pomimo wszystkich wad, sentymentalnego obrazu szlachty. Bohaterstwo walczących nie jest tu ośmieszone. Jednak pod tą powagą można dostrzec ukryty komizm. U Krasickiego można zaobserwować zjawisko wręcz odwrotne- to pod przykrywką jawnego komizmu, kryje się ukryta gorycz. „Monachomachia” nie ma jednak na celu atakowania wiary ani kościoła. Utwór jest ośmieszeniem instytucji klasztorów oraz stanowi poważny głos w sprawie laizacji polskiego szkolnictwa. Krasicki, znający z autopsji życie zakonne, porusza ważną kwestię- czy ludzie tacy jak mnisi przedstawieni w utworze- ograniczeni intelektualnie, zacofani i próżni, mogą nauczać w szkole i być wzorcami do naśladowania dla przyszłych pokoleń.
Porównanie fragmentów Księgi dziewiątej „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza oraz pieśni piątej i szóstej „Monachomachii” Ignacego Krasickiego pokazuje jak podobna tematyka oraz styl utworów mogą posłużyć do zbudowania dwóch dzieł o zupełnie odmiennej wymowie ideowej. Ukazuje jak różny skutek może wywierać zastosowanie tych samych środków stylistycznych.