Pozytywizm
Kierunek myśli w filozofii i literaturze zainicjowany przez Augusta Comte'a w połowie XIX wieku i kontynuowany do czasów współczesnych Podstawowa teza pozytywizmu głosi, że jedynie prawdziwą wiedzą jest wiedza naukowa, która może być zdobyta tylko dzięki pozytywnej afirmacji teorii za pomocą empirycznej metody naukowej.
W literaturze polskiej pozytywizm to nurt literacki, który występował w okresie od powstania styczniowego do lat 90. XIX wieku. W historii literatury pozytywizm występuje po okresie romantyzmu i poprzedza okres Młodej Polski.
Ramy czasowe: Europa: 1861-1865 - wojna secesyjna w Ameryce Północnej, 1862 - Otto Bismarck zostaje kanclerzem Prus, 1867 - powstanie monarchii Austro-Węgry, 1870 - wojna Francji i Prus, 1871 - powstanie Cesarstwa Niemieckiego, 1877 - woja Rosji z Turcją, 1893 - Przymierze Prus i Rosji. Polska: 1864 - klęska powstanie styczniowego, 1880 - umowna data początku Młodej Polski
PRĄDY LITERACKIE
MONIZM PRZYRODNICZY - inaczej jedność świata natury i ludzi, bo cały świat podlega tym samym prawom.
SCJENTYZM - to zaufanie do nauki opartej na doświadczeniu i rozumowaniu, bo one są jedynymi ródłami rzetelnej wiedzy
PRAKTYCYZM - stawianie sobie osiągalnych, rozsądnych celów, troska o dobór środków do ich urzeczywistnienia.
AGNOSTYCYZM - pogląd, który zakłada, że nie można do końca poznać świata i praw nim rządzących. Są rzeczy, których rozum nie ogarnia - są i niech sobie będą, lecz nie należy się nimi zajmować.
RELATYWIZM - pogląd, który głosi, że pojęcia takie jak dobro, zło, piękno prawda są względne, zależne od relacji i okoliczności (czyli są relatywne)
REALIZM - ogół dążeń w literaturze i sztuce, który realni, wiernie odzwierciedla życie codzienne człowieka w jego środowisku.
UTYLITARYZM - hasło ściśle związane z postulatem pracy. Ludzie muszą być użyteczni dla kraju, społeczeństwa.
FILOZOFIA
August Comte- "Wykłady filozofii pozytywistycznej"
myśl ludzka ma służyć poprawie życia
nacisk na poznanie jednostki
filozofia ma sens praktyczny, "pozytywny" oznaczało realny, użyteczny, pewny.
Hipolit Taine- twórca determinizmu.
życie i działalność człowieka jest z góry określona czynniki wpływające na osobowość człowieka to: rasa, środowisko, moment historyczny
Herbert Spencer- twórca ewolucjonizmu cała rzeczywistość podlega ewolucji
ewolucyjna zmienność rzeczywistości
John Stuart Mill- twórca utylitaryzmu to, co dobre, jest pożyteczne postulat użyteczności wszystkich dzieł ludzkich, nawet literatury i sztuki w swoim działaniu kierowanie się dobrem ogółu.
GATUNKI LITERACKIE
1) Powieść - ogólne cechy: utwór pisany prozą , dużych rozmiarów , o swobodnej kompozycji , często wielowątkowej , zróżnicowanej formie narracyjnej i nastawieniu poznawczym.
