Kultura- najstarsze z pojęć humanistycznych, wywodzi się z łaciny (coultura) oznacza przekształcenie, zmianę natury, podporządkowanie sobie natury.
Kulturą jest to wszystko co nie jest naturą i czemu człowiek nadał sens swoją aktywnością np. orzeł wytwór natury, ale człowiek nadał mu inne znaczenie w godle.
Człowiek symbolizujący ? homo symbolicus
Kultura jest przedmiotem nauk: filologia, archeologia, socjologia, filmoznawstwo. Kultura jest obecna w naszym języku codziennie (zachowania kulturalne).
XX -XXI wiek badanie kultury jest niemożliwe, zawsze jakąś kulture mamy wg. W. Godzic :
? Kultura masowa, popularna
? Kultura karnawału- (igranie z normami) odwiesza się normy, wzory obowiązujące przestają obowiązywać (brak sztywnych obowiązujących zasad)
Relatywizm moralny- wg. Mnie jest to dopuszczalne, wg. Mnie jest to nie aktywne,
Permisywizm moralny- przyzwalanie na łamanie norm moralnych, społecznych, usprawiedliwianie naruszonych norm; człowiek który złamał normy.
? Kultura obnażania- w sensie ciała fizyczności, gdzie nagość przestaje być ukrywana, i jest tendencja do obnażania duszy, np. reality show, tok show (człowiek chce o tym mówić, a wszyscy mają o tym słychać, oglądać)
? Kultura wojerystyczna- zamiast żyć swoim życiem żyjemy życiem innych w programach telewizyjnych, prasie kolorowej
? Kultura:
o Agri- uprawa, zmiana, przekształcenie ziemi
o Animi- człowiek nie tylko może przekształcić, ale powinien zmienić, doskonalić samego siebie, uprawa ducha.
? Kultura masowa: charakteryzuje się czymś szczególnym jeśli pojawi się między nadawcą a odbiorcą komunikatu pośrednik, mówimy o niej gdy pojawia się przekaźnik masowy:
o Prasa
o Telefon
o Telegraf ?poraz pierwszy zakłócił tradycyjne poczucie czasu i przestrzeni.
o Radio, telefon, kino, telewizja
Kultura masowa jest pojęciem młodym pojawia się w literaturze w roku 1983. Wtedy ukazuje się artykuł ?teoria kultury masowej? autor D. Macdonald. Kultura masowa lub kultura wulgarna ? wcześniej się tak mówiło.
? Kultura popularna- ma bardzo neutralny wydźwięk, miała dążyć do neutralności. Przy kulturze popularnej nie musi być pośrednik. Charakteryzuje się ją poprzez treści, które mają być lekkie łatwe i przyjemne. Treści są adresowane do wszystkich, np. festyny, odpusty, zabawy jarmarczne.
Warunki konieczne aby powstała kultura masowa:
1. Rewolucja przemysłowa- 1789 ?rewolucja francuska (wolność, równość, braterstwo. Ludzie są równi wobec praw, należy mieć wszelkie przywileje. Każdy jest odpowiedzialny za siebie. Zdobywcą wiedzy może być każdy. Wolność ? głos człowieka przy urnie jednakowo ważny. Równość ? dostęp do elementarnej edukacji. Agitacja polityczna ? początek stabilizacji treści ?co mówić i jak mówić żeby treści trafiły do wszystkich osób.
2. Industrializacja (uprzemysłowienie)- wiek XIX uznajemy za wiek spokojny mimo wojny (podnosi się styl życia). Ludzie sie kształtuj, doskonalą. Wiek obfitości w odkrycia, wynalazki, które zmieniają bieg dziejów i przyczyniają się do kultury masowej.
W 1810 ? powstała prasa mechaniczna która powiela 1100 arkuszy papieru.
W 1848 wynalezienie prasy rotacyjnej- rok narodzin prasy codziennej, 24 tys. Arkuszy w ciągu doby.
XIX wiek ? wynalazki: maszyna parowa, transport, upowszechnia się oświetlenie (miasta, ulice) lampy gazowe, ludzie uwolnią się od pór dnia, roku (noc, dzień). Wynalazki uwalniają tzw. czas wolny.
Kultura masowa to kultura czasu wolnego poł. XIX wieku. A. Kłoskowska ?jeśli kobiety darły pierze w trakcie pracy śpiewają, rozmawiają, pilnują dzieci spotykają się.
Taśma montażowa przyczyni się przyczyni się do mechanizacji, atomizacji pracy i życia, ukształtuje odbiorcę, który będzie unikał wysiłku intelektualnego.
Bogusław Sułkowski- ?o czasie wolnym? czas wolny to czas bez wartości rynkowej, zasadza się na fundamentach :dobrowolność, przyjemność, rekreacja, samodoskonalenie.
a) Podejście instytucjonalne ? socjologowie badają czas wolny poprzez instytucje tzn. w kulturze danego kraju zachodu, ludzie są identyfikowani z czasem wolnym, tzn. byłem w kinie, teatrze tzn. miałem czas wolny.
b) Podejście podmiotowe ? wprowadza relatywizm, czyli czas wolny, ujednolicany jest wobec jednostki, np. wróciłem z pracy w czasie wolnym ugotowałem, prałem, sprzątałem i nie miałem czasu wolnego.
3. Urbanizacja (rozwój miast)- społeczno-ekonomiczny, dominacja wielkich ośrodków miejskich, małe społeczności znajdują się pod wpływem wielkich miast.
Izolacja kulturowa- izolacja małych zbiorowości odróżniających się od reszty (dla odpowiednich grup społecznych)
Ludwik Krzywicki 1903 ?kwestia rolna? ?Owe masy chłopskie trafiające do miast nie mają żadnego osadzenia kulturowego są w pustce masa wiejska jest podatna na wszystko? pierwsza hipoteza powstania kultury masowej ?młode kształtujące się społeczeństwo amerykańskie potrzebowało takiej kultury która byłaby wzorem??
Kultura amerykańska jest prosta, syntaktyczna tzw. kultura obrazkowa, zmysłów.
4. Eksplozja demograficzna (niekontrolowany przyrost ludności)- zdaniem demografii ludzkości miała 2 niekontrolowane przyrosty ludności:
- pierwszy w 451 r. p. n. e. miała miejsce rewolucja neolityczna, człowiek czyni ziemię poddaną (zaczyna ziemię uprawiać), przyczyni się do nieśmiertelności dzieci.
- Zacznie przybywać ludzi w Europie między VI ?XVIII było 180 mln. Ludzi.
Od 1800 ? 1914 -460 milionów ludzi to zapoczątkuje że liczba ludności będzie rosła.
5. Nowożytna demokracja
6. Przekształcenie więzi społecznej (zmiana typu społeczeństw, ze społeczeństw tradycyjnych w społeczeństwa industrialne ?interes)
Historyk A. de Tocqueville ?wolność jest mitem, równość także. W życiu społecznym absolutnej wolności nie może być. Wolność to uświadomienie konieczności wprowadzenia pojęcia tyrania większości ? gdzie decyduje ilość, nie jakość, oglądamy to co ogląda większość. (ze 100 osób - 51 na tak, a pozostałe 49 ma się podporządkować).
Jerzy Szadzki twierdzi, że do odbioru kultury masowej możemy przystąpić z marszu, nie wymagana jest żadna wiedza. To kultura masowa zabiega o odbiorców, jest kulturą nie wymagającą. Muzyki słucha się uczuciowo (ładna, brzydka), a nie muzycznie (np. skrzypce fałszowały, ale było ładnie; nuty trzeba umieć czytać aby móc stwierdzić czy ktoś umie z nich grać).
Kultura elitarna ? wymaga wiedzy, stroju, wyjścia z domu, to my zabiegamy o nią.
Siemienicki K. - kultura masowa jest kulturą obrazu, ujednolica i utrwala pewne wyobrażenia o świecie, natomiast pismo przeciwnie. Ulega zmianie, rozwija wyobraźnię. Alfabet sprawił, że informacja odseparowała się od kontekstu.
? Kultura mas - Odbiorcy kultury ? popularność
? Kultura elit, wyższa ? audytorium
Publiczność to zbiorowość ludzi doświadczająca tego samego środka komunikatów:
a) Uczestnicząca ? zebraną w tym samym miejscu i czasie; charakterystyczna jest więź psychiczna.
b) Rozproszona ? słuchacze radia, czytelnicy, telewidzowie telewizji
1. Publiczność - powstaje spontanicznie pod wpływem wydarzeń; stanowi społeczność nietrwałą, funkcjonuje tyle ile trwa zjawisko, wydarzenie, - zaspokojenie ciekawości, - brak tradycji informacyjnej, ogląda doraźnie (laicy)
2. Audytorium ? w rezultacie celowych działań uwarunkowanych zapotrzebowaniem na zdobycie działania, konkretnych celów, - zbiorowość trwała, kontaktuje się ze środkiem komunikacji utrzymuje trwałą więź, - zainteresowania nie da się zaspokoić, pogłębia się je,
- tworzy tradycje informacji, szuka konkretnych środków przekazu (kolekcjoner).
WY 18.10.08
1. TEORIE EFEKTÓW MASOWEGO KOMUNIKOWANIA
a. Teorie psychologiczne: tzw. Model behawioralny, twórcą założeń jest B. Skinner. Założenia: - każdy bodziec wywołuje określoną reakcję, - osobowość społeczna jest semantyczną fikcją, nie ważne co w głowie, ważne są bodźce.
? Teoria uwarunkowania ? głosząca, że środowiska masowe w sposób bez mała autentyczny z góry zamierzone reakcje. Bazują na uczuciach i emocjach. Teoria jest wykorzystywana przez telewizję w sytuacjach propagandowych. Określone treści będziemy łączyć z określonymi uczuciami.
? Teoria dysonansu poznawczego głosi iż odbiorca używa informacji sprzecznych z jego wiedzą i oczekiwaniami.
? Teoria przystosowania ? odbiorca wybiera z mediów jedynie to co umacnia go w przekonaniach, twierdzeniach dotychczasowych. Im większa zgodność między tym co ukazują media, a naszymi przekonaniami tym jesteśmy bardziej ich pewni (koherencyjność). Unikamy sprzecznych informacji, obrazów z naszymi opiniami.
b. Teorie socjologiczne ? opierają się na założeniu, że sposób reagowania na przekazy oraz efekty reagowania uwarunkowane są czynnikami społecznymi i demograficznymi. Ludzie o podobnej charakterystyce społecznej reagują w zbliżony lub identyczny sposób.
c. Teorie kulturowe ? podkreślają znaczenie mediów, w tym sensie, że za sprawą środków masowego przekazu zaczynamy żyć w globalnej wiosce. (prowadzone w latach 60 badania M. McLuhan ujawniły że za sprawą telewizji między ludźmi wytwarzają się więzi plemienne).
Globalizacja ? utożsamiana jest z ujednoliceniem, wyrównywaniem różnic. Globalizacja to nie jest wyrównywanie szans, to nie wolność.
Zglobalizowanie ? współzależność, współodpowiedzialność.
R. Robertson - Globalizacja to proces w którym coraz więcej czynników (nawet nieznanych dla jednostki) wpływa na życie jednostki, a ona na te procesy nie ma najmniejszego wpływu.
Dyfuzja kulturowa ? przenikanie się elementów kulturowych.
Efekt mongolski ? tzn. kultura niższa, prymitywniejsza wyparła, zdominowała kulturę wyższą, lepszą, wartościowszą. wyparcie kultury elitarnej.
dysfunkcja narkotyzująca mediów tzw. teoria wg niej środki masowego przekazu zamiast faktycznego uczestnictwa w życiu społecznym dają nam złudzenie życia nie zastąpionego.
Pogłębiają stan bierności, za sprawą mediów kurczy się obszar aktywnego uczestnictwa, partycypacji, z zwiększają pasywnej obserwacji.
Obniżenie poziomu kultury kształtuje ?zły? gust ? mieszczański hedonizm ? przekazywanie treści zmysłowej, a nie treści umysłowej; lekko łatwo i przyjemnie, ma być zrozumiałe.
Homogenizacja treści ? wymieszanie treści, zminimalizowanie aby znalazło się jak najwięcej treści. coraz więcej jest informacji, ale coraz mniej rozumiemy.
2. TEORIA URZYTKOWANIA I KORZYŚCI ? nie media użytkują odbiorców, lecz odwrotnie odbiorcy użytkują media do swoich celów. Są użytkowane w sposób celowy. Analfabetyzm funkcjonalny ? nie rozumienie pojęć, terminów.
a. TEORIA SOCJALIZACYJNEJ FUNKCJI MEDIÓW ?
b. TEORIA KATARZIS ? głosi że młody człowiek naogląda się przemocy, a ta agresja w mediach oczyszcza go z tej jaką ma w sobie.
c. TEORIA KATALIZATORÓW ? media mogą wzmacniać pewne zachowania, ale nie są bezpośrednim źródłem tego zachowania.
d. TEORIA FUNKCJI - media nie wychowują, podstawową rolą jest rozrywka.
3. HIPOTEZA LUKI INFORMACYJNEJ (RÓŻNICA WIEDZY) ? środki masowego przekazu poprzez dostępność będą nas łączyć, a nie dzielić.
U. Eco => społeczeństwa dzielą się na telewizyjny proletariat (biedny, bierny i niewykształcony) oraz tzw. nomenklaturę ? ludzi wykształconych posiadających zdolność
Ogólny klimat w jakim obracamy się w kulturze masowej to klimat odprężenia, dowolności i bezplanowości, dominacja sfery emocjonalnej, bierność w oglądaniu.
celem zapełnienia czasu wolnego jest homogenizacja treści która wyklucza kształcenie; repetycja czyli brak powtórzeń.
Cechy kultury masowej:
? standaryzacja treści ? stałe, trwałe obniżanie treści.
o Ewidencja treści- wiem o czym czytam, wiem o czym oglądam
o specjalizacja ? wszystko w jakimś wąskim zakresie
o kategoria człowiek ?mądro głupi? ? wie tylko wszystko z bardzo wąskiej dziedziny (specjalizacji), reszta go nie interesuje. (mentalność branżowa)
? uniformizacja ? (ujednolicenie) działań, zachowań, to podporządkowanie się ludzi tej samej wersji, kultury obyczajowej zaszczepionej przez środki masowego przekazu.
G. Ritzer ?Makdonaldyzacja społeczeństwa? ? odwołuje Się do M. Webera
4 charakterystyki:
1. efektywność
2. kalkulacyjność
3. przewidywalność
4. manipulacyjność
Makdonaldyzacja to proces stopniowo upowszechniania się zasad działania restauracji szybkich dań we wszystkich działaniach życia społecznego.
M. Weber ? proces biurokratyzacji ? opisywał jako pierwszy proces negatywny ?żelazna klatka racjonalności?.
