Psychoanaliza, choć powstała ponad sto lat temu, wniosła tak wiele do rozwoju i stanu obecnej psychologii, że nie sposób podważyć jej wartość teoretyczną i użyteczność praktyczną. Jest to nie tylko potężny system teoretyczny, konceptualizujący osobowość człowieka, ale także szkoła interpretacji zaburzeń, metoda leczenia i metoda badawcza.
Skonstruowana przez Freuda, składała się z czterech podstawowych założeń:
- o doniosłości procesów nieświadomych
- o konfliktach i obronach
- o kompleksie Edypa
- oraz o centralnej w rozwoju osobowości roli dwóch popędów: seksualnego i agresywnego.
Analizując ewolucję tego paradygmatu można zauważyć, że obecnie reprezentujące psychoanalizę podejście psychodynamiczne akcentuje dwa pierwsze założenia, lecz nie dwa ostatnie. Ponadto, współczesne koncepcje wywodzące się z koncepcji Freuda odchodzą od modelu intra psychicznego, którego istotę stanowią konflikty wewnętrzne i podążają w kierunku podejścia interpersonalnego. Do tego nurtu należą teorie relacji z obiektem i teorie self.
Psychoanaliza klasyczna składa się z pięciu aspektów, zwanych także modelami psychiki: modelu dynamicznego, ekonomicznego, topograficznego, rozwojowego, strukturalnego
Model dynamiczny to inaczej teoria popędów, Jest to teza, że siłą motywującą zachowanie człowieka są popędy. Popęd został zdefiniowany jako „wrodzona reprezentacja psychiczna wewnętrznego, somatycznego źródła pobudzenia.” Ta psychiczna reprezentacja zwana jest pragnieniem, a pobudzenie organiczne, z którego to pragnienie wynika, nosi nazwę potrzeby.
Popędy to napędowe czynniki osobowości. Aktywizują zachowanie i wyznaczają jego kierunek. Organizm mogą także aktywizować bodźce ze świata zewnętrznego, jednak odgrywają one mniejszą rolę niż wrodzone popędy. Od bodźca zewnętrznego, bowiem zawsze można uciec, od potrzeby nie. Popęd, to określona ilość energii psychicznej. Wszystkie popędy razem tworzą sumę energii psychicznej, będącej do dyspozycji osobowości.
Popęd ma swoje cechy:
1. źródło – pewien stan organizmu, czyli potrzeba
2. cel – celem jest usunięcie pobudzenia organizmu np. celem popędu głodu jest usunięcie niedoboru pokarmu. Cel popędu ma charakter regresywny – ponieważ przywraca on daną osobę do uprzedniego stanu.
3. przedmiot – aktywność, jaka zachodzi pomiędzy pojawieniem się pragnienia a jego spełnieniem
4. siła – to intensywność popędu, o której decyduje natężenie potrzeby
Popęd określa się jako zachowawczy (konserwatywny), gdyż jego celem jest zachowanie równowagi organizmu. Jest to też proces, który powtarza się tyle razy, ile występuje cykl zdarzeń rozpoczynający się pobudzeniem, a kończący się uspokojeniem- przymusem powtarzania.
