ZARYS HISTORII RATOWNICTWA WODNEGO
OGÓLNE WIADOMOŚCI Z ROZWOJU IDEI RATOWANIA TONĄCYCH
Umiejętność pływania datuje się prawdopodobnie od początków historii człowieka Sztuka utrzymania się na wodzie miała początkowo charakter przede wszystkim użytkowy - potrzebny w myślistwie i rybołówstwie Rozwijający się niezbędny kontakt człowieka z wodą wymagał od niego posiadania umiejętności pływackich. Już w starożytności stosowano tę umiejętność nawet
W sztuce wojennej Homer w "Iliadzie" porównuje upadek ranionego woźnicy rydwanu do ruchów nurka. W V wieku p.n.e. w Grecji dokonano pierwszych znanych zapisów dotyczących użycia nurków do celów wojennych.
Pierwsze zorganizowane nauczanie pływania prowadzono w starożytnym Rzymie. Pływanie traktowane było jako jeden ze środków prowadzących do prawidłowego rozwoju fizycznego. Kulturalny człowiek zdaniem Rzymian, obok znajomości czytania i pisania, powinien również umieć pływać. Starożytnych czasów sięgają też wzmianki o ratowaniu życia Sposób sztucznego oddychania metodą "usta-usta" był, jak się zdaje, stosunkowo rozpowszechniony Zapisu dokonano około 586 r. p.n.e. i ma on miejsce w Starym Testamencie, gdzie są opisane dwa przypadki zabiegu ożywiania III-cia Księga Królewska, rozdz. XVII, wersety 21, 22, 23, podają wzmiankę o proroku Eliaszu, który przywraca do życia syna wdowy w Sarepcie Sydońskiej. Rozdział IV drugiej Księgi Królewskiej podaje opis ożywiania pozornie martwego dziecka szunnamickiego, dokonanego przez proroka Elizeusza, a wersety 34 i 35 brzmią następująco. .?I podniósł się i legł na dziecku, i ułożył swe usta na jego ustach. swoje oczy na jego oczach, a swoje dłonie na jego dłoniach i wyciągnął się na dziecku; a ciało dziecka stało się ciepłe... i dziecko ziewnęło razy siedem i otworzyło oczy". Ponieważ oba cytowane przypadki różnią się zasadniczo czasem i miejscem akcji, a także dotyczą dwóch różnych proroków, należy przyjąć, że nie jest to opis jednego wypadku przedstawianego w dwóch wersjach, ale że były to dwa odmienne przypadki ożywiania, a technika ich wykonania była bardzo podobna.
Idea ratowania życia przez ożywianie ludzi utopionych lub umierających z innego powodu, pojawia się wielokrotnie w przebiegu historii ludzkości
Obok innych, starożytni Chińczycy i Egipcjanie uznawali za bardzo istotny zabieg usuwania wody z dróg oddechowych topielca. U Egipcjan dokonywano tego przez podwieszenie ofiary za pięty i naprzemienne zgniatanie i rozciąganie klatki piersiowej.
W Chinach i Japonii przewieszano topielca przez grzbiet wolu, który poruszając się podrzucał ratowanego. Stosowane były również bodźce bólowe na drodze układania żarzących się węgli na brzuchu ofiary, co miało pobudzać przywrócenie oddechu Aż do 1812 roku przetrwał w Królewskiej Flocie Anglii sposób przejęty od Indian północno-amerykańskich, polegający na wdmuchiwaniu dymu tytoniowego do jednego z naturalnych otworów ciała, przez odpowiedni przyrząd. Jak się później okazało, to nie dym tytoniowy był czasami skuteczny, ale sam fakt wprowadzenia ciała obcego do otworu. Technika zabiegu operacyjnego zwanego tracheotomią, znana była w starożytnej Grecji w II wieku r).n. e. Tracheotomię, tj. przecięcie tchawicy wobec groźby uduszenia chorego zalecał Asklepiades. O zabiegu tym wspominają również źródła ze Średniowiecza i Odrodzenia, pisane przez medyków arabskich i perskich. W XIV w. chirurg Guy de Chauliac zanotował chyba pierwszy w historii opis udrożnienia górnych dróg oddechowych za pomocą wprowadzenia specjalnej rurki do tchawicy. Od bardzo dawna stosowano przy wspomaganiu sztucznego oddychania różnego rodzaju miechy i worki z powietrzem Ponieważ pierwsze próby ożywiania związane były z zaobserwowanymi wynikami, że zachowanie oddechu jest równoznaczne z zachowaniem życia, historia sztucznego oddychania jest starsza o ponad tysiąc lat od historii wykonywania pośredniego masażu serca.
ZARYS ROZWOJU RATOWNICTWA WODNEGO NA ŚWIECIE
Większe zainteresowanie nauką pływania i zarazem ratownictwa następuje w epoce Odrodzenia, a później, zwłaszcza w XVIII wieku, czego najlepszym dowodem jest powstanie w Europie wielu towarzystw ratowania tonących. Pierwsze towarzystwo powstało w 1767 r. w Amsterdamie i nosiło nazwę Matschappy Tot Redding von Drenkelingen zu Amsterdam. W dwa lata później powołano pierwsze towarzystwo niemieckie Die Hamburgischen Rettungsanstalten (Hamburskie Zakłady Ratownictwa). W 1772 r. powstają następne: w Lilie, Wiedniu, w Wenecji i w Kopenhadze oraz w 1773 r. w Paryżu i w 1774 T. w Londynie. W 1775 r. Hunter zaleca stosowanie dmuchaw i miechów przy ratowaniu tonących (topielców). W 1799 r. Guts-Muths wydaje książkę ?Gimnastik fur die Jugend? (?Gimnastyka dla młodzieży?), w której wiele miejsca poświęca ratownictwu wodnemu.
W 1850 r. idea ratownictwa była już popularna. Członkami Brytyjskiego Towarzystwa Ratowania (Royal Human Society) byli tak znani propagatorzy tej idei i twórcy metod sztucznego oddychania, jak dr Marschall-Hall, dr Silvester i dr Howard.
Duże zasługi na polu ratownictwa wodnego położyło Francuskie Towarzystwo Ratunkowe dążące do międzynarodowej współpracy organizacji ratunkowych poszczególnych państw. Jego założyciel, Raymond Pitet, starali się usilnie, by stworzyć związek zrzeszający stowarzyszenia ratowania życia na wzór Międzynarodowego Czerwonego Krzyża.
W wyniku tych starań w 1878 r. Instytut Ratownictwa Śródziemnomorskiego zorganizował w Marsylii pierwszy międzynarodowy zjazd przedstawicieli krajowych towarzystw ratowania tonących. Na zjeździe tym wyrażono życzenie powołania organizacji międzynarodowej, której celem byłoby zgrupowanie wszystkich stowarzyszeń zainteresowanych ratownictwem w różnych jego formach.
10 czerwca 1908 r odbył się w Berlinie pierwszy międzynarodowy kongres ratownictwa, któremu przewodniczył prof. dr Fryderyk Esmarck. Kongres ten był podsumowaniem pracy stowarzyszeń działających na polu ratownictwa na terenie Europy.
Na następnym kongresie, zorganizowanym przez Francuską Narodową Federację Ratownictwa w Saint-Quen w 1910 r., powołano Międzynarodową Federację Ratownictwa. Nazwa ta uległa zmianie w 1952 r. na Międzynarodową Federację Ratownictwa, Niesienia Pomocy i Sportów Użytkowych.
W 1963 r nazwa ulega ponownie przemianowaniu na Międzynarodową Federację Ratownictwa i Sportów Użytkowych. FIS (Federation Internationale de Sauvetage et Sports Utilitaires), której siedziba mieści się w Essen (archiwa historyczne w Paryżu), a celem. "rozwój i utrzymanie instytucji ratownictwa i propagandy naukowej znajomości problemów ratownictwa wodnego.
Niezależnie od samodzielnie działających w niektórych państwach towarzystw ratownictwa, ratownictwem wodnym zajmują się także organizacje Czerwonego Krzyża zrzeszone w Międzynarodowej Lidze Czerwonego Krzyża, Czerwonego Półksiężyca i Czerwonego Lwa, mającej swą siedzibę w Genewie. Do nich należą: Austria, Francja, Holandia, Niemcy, Szwecja, Wielka Brytania.
W USA zagadnieniem ratownictwa wodnego zajęto się dopiero w 1914r., kiedy to Amerykański Czerwony Krzyż włączył do swojego programu działania także ratowanie tonących. Niezależnie od Amerykańskiego Czerwonego Krzyża działa również Amerykańskie Stowarzyszenie Ratowania Życia (SLSAA).
23.02.1993r. została założona w Leven (Belgia) International Life Saving Federation (ILS) Międzynarodowa Organizacja Ratowania Życia, która ukonstytuowała się w dniu 03.09.1994 r. w Cardiff (Wielka Brytania). ILS powstała z połączenia Federation Inernationalle de Sauvetage Aquatique (FIS) założonej w 1910 r. i World Life Saving (WLS) założonej w 1956 r. WOPR został przyjęty na członka ILS
ILS
International Life Saving Federation w skrócie ILS jest międzynarodową, nie polityczną i nie dochodową federacją , która została założona 23.02.1993 r. w Leven (Belgia) i ukonstytuowała się w Cardiff (Wielka Brytania) poprzez połączenie Federation Internationale
de Sauvetage Aquatique (FIS) powstałą w 1910 r. i World Life Saving (WLS) powstałą w 1956 r. i zrzesza ok. 25 mln ratowników na całym świecie.
Założeniami ILS jest łączenie i wspieranie Federacji Narodowych na świecie, które zajmują się ratowaniem życia ludzkiego w środowisku wodnym.
Zakres działalności ILS obejmuje m.in.:
? poszukiwanie najlepszych metod ratownictwa wodnego i zabezpieczeń dla osób tonących
? prowadzenie szkolenia z zakresu ratowania życia oraz wymiana doświadczeń w zakresie ratownictwa wodnego
? wymiana doświadczeń praktycznych, medycznych i naukowych w zakresie ratownictwa wodnego
? uruchamianie ośrodków szkoleniowych ratownictwa wodnego na całym świecie
? działalność mająca na celu rozszerzenie aktywnego szkolenia na całym świecie oraz współpraca z innymi organizacjami humanitarnymi
? wprowadzenie ujednoliconego wyposażenia i wymiany informacji
? promocja oraz organizacja zawodów ratowników wodnych i regularne organizowanie międzynarodowych spotkań w celu pobudzenia zainteresowania ratowaniem ludzi, którym grozi utrata życia w wodzie
ILS działa w oparciu o Statut, przepisy wykonawcze do niego oraz regulamin zawodów ratowników wodnych.
Siedziba ILS jest ustanawiana przez Zarząd i może być zmieniana.
ILS składa się z członków przyjmowanych przez Kongres.
Istnieją trzy kategorie członków:
- członek rzeczywisty
- członek stowarzyszony
- członek korespondent
Najwyższą władzą ILS jest Kongres, który zbiera się co cztery lata i wybiera Zarząd obradujący raz na rok i składający się z:
- Prezydenta
- Sekretarza Generalnego
- 4 wiceprezesów (odpowiedzialnych za Afrykę, Amerykę, Azję i Pacyfik, Europę)
- Dyrektora
Kongres na wniosek Zarządu może akceptować tworzenie Komisji i podkomisji (np. sportową, medyczną, szkoleniową)
Oficjalnym językiem ILS jest angielski
ZARYS ROZWOJU RATOWNICTWA WODNEGO NA ZIEMIACH POLSKICH DO 1914R.
Wśród najstarszych, dostępnych dotąd materiałów na uwagę zasługuje notatka o ufundowaniu przez Hieronima Gostomskiego w 1604 r. klasztoru i szpitalika w Sandomierzu nad Wisłą, którego zakonnicy mieli za cel niesienie pomocy ofiarom Wisły. Po likwidacji klasztoru obowiązek ten przejęła katedra sandomierska. utrzymując go do lat trzydziestych naszego stulecia.
W 1775 r. w wyniku starań A: Czartoryskiego ogłoszono drukiem pierwszą książkę z zakresu ratownictwa ?O ratowaniu tonących" (wznowiono ją w 1782 r.). W tym samym czasie 13 listopada 1775 r. ogłoszony został we Wrocławiu ?Edykt Prędkiego Ratowania przez nagle wypadki zaginionych w wodzie albo jakimkolwiek sposobem o utratę życia przewidzianych osób?. Edykt, wydany przez króla pruskiego Fryderyka II, miał nie tylko duże znaczenie w rozpowszechnianiu zasad nowoczesnego wówczas ratownictwa, ale także ważną wymowę polityczną ze względu na wydanie go w zaborze pruskim w języku polskim. Na uwagę zasługuje również to, że w zakończeniu poszczególnych rozdziałów Edyktu znajdują się rozporządzenia ujęte w paragrafy nadające ratownictwu status prawny. Omawiane są bardzo szczegółowo metody i technika ratowania tonących, a w rozdziale I najwcześniejszy opis metody Eliasza w języku polskim. Opis tej metody i zalecenia jej stosowania ogłosił w 1783 r. lekarz nadworny króla Stanisława Augusta - Franciszek Kurcyusz w książce ?Opis chorób Prędkiego ratunku potrzebujących...?, W której między innymi podał sposoby resuscytacji "osób utopionych, powieszonych, porażonych piorunem, zasypanych itp."
Pod koniec XVIII w. w Krakowie powołano swego rodzaju "pogotowie ratunkowe dla tonących" a w 1820 r, - wydana została we Lwowie ?Nauka i sztuka pływania?, w której autor Karol Heinitz opisuje także sposoby holowania ratowanych do brzegu oraz zestaw przyborów w "skrzynce ratunkowej".
W 1839 r. na terenie Królestwa Polskiego wydano przepisy" na podstawie których resuscytacja uzyskuje status prawny. W tym samym roku Rada Lekarska Królestwa wydała w Warszawie ?Wiadomości o ratowaniu osób w stanie pozornej śmierci będących albo nagłą utratą życia zagrożonych? pod redakcją A. Janikowskiego. Wydajnie to zostało wznowione pod tym samym tytułem w 1845 r. Autorzy bardzo mocno podkreślali, że w przypadkach ratowania osób wyciągniętych Z wody należy przede wszystkim przywrócić poszkodowanemu drożność dróg oddechowych, oczyszczając jamę ustną z ciał obcych.
Próby rozpowszechniania idei ratowania tonących w XIX w. odbywały się także na terenie wsi, czego przykładem jest ?Kalendarz Gospodarki" z 1851 i 1852 r. wydany dla okręgu wołyńskiego, w którym obok porad gospodarskich dość dużo miejsca zajmują opisy udzielania pomocy (rozdz. ?Nauka przywracania Życia zmrożonym" utopionym" powieszonym, uduszonym i od pioruna zabitym w niedostatku lekarza).
W 1869 r. w Wadowicach wydało książkę drą J. Gawlika ?Ratowanie osób naglą utratą życia zagrożonych?. Autor opisuje szczegółowo metody sztucznego oddychania, a przede wszystkim metody Silvestera i Marschalla-Halla. W 1874 r. w Poznaniu wydano ?Poradnik lekarski dla ochronek i domowego użytku?, w którym jeden z rozdziałów poświęcony jest ratownictwu. w tym także sposobów przywracania życia osobom wyciągniętym z wody. W 1883 r. W Krakowie ukazało się tłumaczenie książki o pierwszej pomocy prof. Esmarcha ?Die Erste Hilfe bei Ungluecksfaellen? (tłum. prof. Kazimierz Grabowski). Podobnie jak większość autorów wypowiadających się w :tym okresie na temat ratownictwa odchodzi on od stosowania metody "usta-usta" i proponuje sztuczny oddech metodami Silvestera i Marschalla-Halla.
W 1898 T. z inicjatywy prawnika i dziennikarza Józefa Radwana powstało w Kaliszu pierwsze na ziemiach polskich towarzystwo ratowania tonących pod nazwą Cesarskie Towarzystwo Ratowania Tonących, zrzeszające 99 członków. Na prośbę Komitetu Kaliskiego Towarzystwa dr Leon Wernic wydał w 1902 r. książkę ?Jak ratować tonących?, która jest pierwszą pozycją w języku polskim, zawierającą nie tylko opisy metod i sposobów ratowania tonących, ale także pouczenia i wskazówki, jak należy zachowywać się w wodzie, by nie spowodować wypadku.
W lipcu 1900 r. w Warszawie na Wiśle odbyły się pierwsze zawody ratowników. Jedną z konkurencji było holowanie manekina.
W czasopiśmie "Ruch" z 1908 r. znajdujemy notatkę o działalności w Warszawie Petersburskiego Towarzystwa Ratowania Tonących, zrzeszającego 63 członków. Do ich obowiązków należało stałe utrzymywanie ratowników na dwóch "posterunkach wodnych" przy ul. Leszczyńskiego i w pobliżu mostu kolejowego. W tym samym numerze "Ruchu" znajdują się również pierwsze wiadomości o liczbie wypadków utonięć na terenie Warszawy, która w 1908 r. wynosiła 26.
W roku 1910 nauczyciel krakowskiego "Sokoła" - Bartłomiej Wydląka wydał książkę ?Pływanie?, w której jeden rozdział poświęcony jest ratownictwu wodnemu.
W omawianym okresie główną uwagę zwracano na publikowanie zaleceń i wskazówek, jak należy ratować tonących i to przede wszystkim po wydostaniu ich na ląd. Szkoleniem ratowników natomiast prawie się nie zajmowano.
RATOWNICTWO WODNE W OKRESIE MIĘDZYWOJENNYM W POLSCE
Pierwsze lata powojenne to przede wszystkim tworzenie się organów państwowych i politycznych po 146 latach niewoli. odzyskana niepodległość stworzyła warunki do rozwinięcia kultury fizycznej i sportu, którego propagatorami są nie tylko powstające w tym czasie kluby sportowe, ale także czasopisma zajmujące się tymi zagadnieniami. Jednym z takich czasopism był dwutygodnik "Sport Wodny", w którym zamieszczano także materiały z zakresu pływania i ratownictwa wodnego. W pierwszym numerze z kwietnia 1925 r. znajdujemy wzmiankę o potrzebie rozwoju ratownictwa i jego spopularyzowania. W tym celu proponowano organizowanie pokazów i konkursów. Jeden z takich pokazów odbył się na Wiśle 21 października 1925 r. w Warszawie, z okazji 10-lecia Policji Rzecznej.
20 kwietnia 1926 r. na posiedzeniu Zarządu Polskiego Związku Pływackiego postanowiono powołać Komisję ds. Ratownictwa z siedzibą w Siemianowicach,. Na przewodniczącego wybrano a na członków komisji W. Trata, F. Bondara i W. Suessmana.
W 1927 r. Komisja ds. Ratownictwa przy PZP postanowiła ogłosić datę 29 czerwca jako "Dzień Ratownika", w którym należy: organizować kursy szkoleniowe i pokazy z zakresu ratowania tonących. Główne uroczystości związane z tym dniem odbyły się na Śląsku. Przystąpiono też do szeroko zakrojonej akcji szkoleniowej, wyznaczając kadrę instruktorską mającą przeprowadzić kursy dla ratowników w następujących okręgach: warszawskim, bielskim, giszowieckim, lipińskim, mikołowskim i świętochowickim. Frekwencja na kursach była bardzo mała i mimo dużych wysiłków działaczy PZP zamierzone plany nie zostały zrealizowane, czego przyczyną były prawdopodobnie bardzo wysokie opłaty. Na uwagę jednak zasługują wymagania egzaminacyjne, na które składało się: przepłynięcie 1500 m stylem dowolnym, nurkowanie na odległość 25 m, nurkowanie w głąb i wydostanie z dna określonej liczby zatopionych przedmiotów, pływanie w ubraniu i obuwiu, rozbieranie się w wodzie. Akcja ratunkowa bez sprzętu w odległości 25 m od brzegu, na którą składało się: podpłynięcie do tonącego, uwalnianie się od chwytów tonącego i holowanie go do brzegu, uwalnianie się od chwytów na lądzie, sztuczny oddech, oprócz tego prac pisemna na temat wskazany przez komisję egzaminacyjną. Kurs ten łącznie z egzaminem trwał tylko jeden dzień.
W lipcu 1929 r. zorganizowano dwa pokazy ratowania tonących w Bydgoszczy i w Grudziądzu oraz 10-dniowy bezpłatny kurs szkoleniowy w Krakowie pod protektoratem YMCA.
Niezależnie od Komisji Ratownictwa przy PZP Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało w 1930 r ?Instrukcję pływania?, w której jeden cały rozdział poświęcono ?Doraźnej pomocy tonącym?
W 1932 r. W celu spopularyzowania pływania i ratownictwa wodnego Stołeczny Komitet Wychowania Fizycznego przy współudziale PZP zorganizował wiele pokazów pod hasłem. "Jak pływać, skakać i ratować tonących".
Po czteroletniej przerwie w działalności Komisji Ratownictwa Polski Związek Pływacki zorganizował dla instruktorów pływania 12 dniowy kurs ratowania tonących w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego w Warszawie. Kierownikiem kursu i głównym wykładowcą był kpt. Kazimierz Laskowski, który w 1936 r. odbył przeszkolenie w zakresie ratownictwa w Holandii. Następne dwa kursy odbyty się 20 sierpnia 1938 roku W Warszawie i Gdyni.
Na tych informacjach kończą się wiadomości o pracy Komisji Ratownictwa w okresie międzywojennym.
W "Sporcie Wodnym" z 1939 r. znajdujemy jeszcze tylko notatkę O działalności tej komisji. Zwrócono uwagę na zbyt słaby rozwój ratownictwa i zupełny brak lektury popularyzującej ratownictwo wodne. przyczyn tego stanu rzeczy dopatrywano się głównie w bardzo małych dotacjach finansowych, uniemożliwiających szerszą i właściwą pracę w tej dziedzinie.
RATOWNICTWO WODNE PO DRUGIEJ WOJNIE ŚWIATOWEJ W POLSCE
Po wyzwoleniu ratownictwo wodne staje się ponownie jedną z form działania reaktywowanego w 1945 r. Polskiego Związku Pływackiego. W 1947 r. powołano Referat Ratownictwa. Referat ten jednak nie przejawiał zbyt aktywnej działalności. Kursy szkoleniowe organizowane przez okręgowe związki pływackie odbywały się bardzo rzadko.
Większe zainteresowanie ratownictwem zaczyna się dopiero od 1952 r., kiedy to z inicjatywy D. Zagajewskiego - kierownika Zakładu Pływania AWF i działacza PZP - ratowanie tonących, chociaż jeszcze w dość małym zakresie, wchodzi do programów nauczania AWF. W następnych latach już we wszystkich wyższych szkołach wychowania fizycznego prowadzono szkolenie studentów w zakresie ratownictwa wodnego, a na każdym niemal kursie organizowanym przez PZP i OZP dla instruktorów i trenerów pływania prowadzone są wykłady i ćwiczenia o tonących. Ministerstwo Gospodarki Komunalnej zarządzeniem nr 77 z dnia 25 czerwca 1952 roku, określiło warunki korzystania z kąpielisk. Rys (1 strona zarządzenia)
Wiosną 1958 r. Warszawski Okręgowy Związek Pływacki zorganizował kurs dla ratowników wodnych na podstawie rozszerzonego programu obowiązującego w AWF. Kurs prowadzili M. Witkowski i M. Skład.
Wobec braku publikacji z zakresu teorii i praktyki ratownictwa Zarząd WOZP, chcąc pomóc kursantom w przygotowaniu się do egzaminu, zdecydował się na wydanie pierwszego po wojnie skryptu pt. "Ratowanie tonących" M. Witkowskiego. W tym samym czasie Zarząd WOZP powołał Komisję Ratownictwa Wodnego
Najbardziej dynamiczny rozwój ratownictwa wodnego rozpoczyna się od 1958 r. kiedy to powołano pełnomocnika PZP do spraw ratownictwa (został nim Mieczysław Witkowski z AWF w Warszawie) oraz kiedy to po raz pierwszy PZP zorganizował kurs dla instruktorów ratownictwa w Katowicach. W siedmiodniowym kursie uczestniczyli przedstawiciele ośrodków pływackich z Warszawy, Katowic. Wrocławia, Dzierżoniowa, Poznania, Szczecina, Łodzi, Ostrowca, Stargardu, Gorzowa, Grudziądza, Chełmży i Krakowa.
W 1959 r. wprowadzono jednolite legitymacje dla ratowników II i I klasy oraz instruktorów ratownictwa wodnego, także jednolite programy szkoleniowe na poszczególne stopnie, obowiązujące na terenie całego kraju.
W tym też roku Zarząd PZP, na wniosek pełnomocnika ds. ratownictwa, polecił wszystkim okręgowym związkom pływackim powołanie na ich terenie Komisji Ratownictwa Wodnego, które zajęłyby się organizacją kursów szkoleniowych dla ratowników.
Efektem tylko dwóch lat tej działalności było przeprowadzenie trzech kursów dla instruktorów, na których wyszkolono 74 osoby. Okręgowe związki pływackie przystąpiły z całą energią do szkolenia ratowników dla potrzeb różnych instytucji i organizacji. Za najlepiej pracujący okręg PZP uznał Warszawski Okręgowy Związek Pływacki, którego zarząd stworzył Komisji Ratownictwa odpowiednie warunki do działania.
W 1961 r. nakładem WOZP wychodzi drugie, rozszerzone wydanie książki "Ratowanie tonących" M. Witkowskiego. W tym też roku WOZP miał największą w kraju liczbę instruktorów ratownictwa i wyszkolonych ratowników(ponad 5O%)
Wiele dyskusji prowadzono w resorcie kultury fizycznej i turystyki na temat konieczności powołania organizacji społecznej, zajmującej się wyłącznie ratownictwem wodnym na wz6r tego rodzaju organizacji .działających w wielu krajach europejskich.
Wielu działaczy zajmujących się upowszechnieniem pływania skupionych było w Ogólnopolskim Komitecie Upowszechniania Pływania, byli wśród nich ludzie, którzy widzieli konieczność utworzenia organizacji typowo ratowniczej.
W latach sześćdziesiątych powstają samorzutnie społeczne drużyny ratowników w Augustowie i woj. poznańskim, a za ich przykładem w innych województwach, 11 kwietnia 1962 r. zarządzeniem nr 74 przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki powołane zostaje do życia Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, działające na podstawie ?Tymczasowego regulaminu". WOPR zajmuje się organizowaniem społecznych drużyn ratowników i przygotowaniami do przejęcia całokształtu spraw związanych z ratownictwem wodnym w Polsce. W roku 1965 Komisja Ratownictwa przy PZP wprowadza do programów szkoleniowych dość istotne zmiany polegające głównie na poszerzeniu materiału szkoleniowego, zwiększeniu liczby godzin szkoleniowych i zwiększeniu wymagań egzaminacyjnych na poszczególne stopnie ratowników. Zaleca też, by większy nacisk położono ,na szkolenie ratowników na wodach otwartych. W tym samym roku przeprowadza się na terenie całego kraju weryfikację ratowników I klasy i instruktorów ratownictwa wodnego.
Pierwsze spotkanie działaczy zajmujących się ratownictwem wodnym odbywa się w dniach 6 i 7 listopada 1965 roku w Poznaniu na I Sejmiku Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Po wielogodzinnej dyskusji omówiono zakres działania WOPR i profil organizacji, oraz wybrano jej władze centralne w składzie 12-osobwym, powierzając jej zadanie opracowania statutu, uzyskania osobowości prawnej i ukierunkowania działalności w dziedzinie szkoleniowej, organizacyjnej i propagandowej.
W skład pierwszych centralnych władz WOPR wybrano kol.kol.: Andrzeja Buczyńskiego (Poznań), Zbigniewa Cendrowskiego (Warszawa), Aleksandra Hoffmana (Warszawa), Rocha Kowalskiego (Poznań), Zdzisława Kryskiego (Warszawa), Włodzimierza Piechockiego (Augustów), Wojciecha Płóciennika (Warszawa), Bolesława Rożka (Gdańsk), Jerzego Nowickiego (Wrocław), Tadeusza Olszańskiego (Warszawa), Lucjana Wilichnowskiego (Katowice) i Mieczysława Witkowskiego (Warszawa). Nowowybrane władze centralne WOPR nazwano Komendą Główną, a na jej pierwszym konstytucyjnym posiedzeniu funkcję Komendanta Głównego WOPR powierzono Wojciechowi Płóciennikowi. Funkcje zastępców powierzono Andrzejowi Buczyńskiemu, Mieczysławowi Witkowskiemu, Tadeuszowi Olszańskiemu i Aleksandrowi Hoffmanowi.
Opracowano projekt statutu WOPR, który po wielokrotnych uzgodnieniach i poprawkach, na mocy decyzji Ministerstwa Sprawa Wewnętrznych z dnia 9 października 1967 r. został zatwierdzony i Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe stało się pełnoprawną organizacją.
Zgodnie z obowiązującym prawem przedstawiono listę członków założycieli WOPR w ilości 17 osób.
Członkami ? założycielami WOPR są następujące osoby:
- Janusz Grochulski
- Józef Rutkowski
- Aleksander Gutowski
- Feliks Kędziore
- Stanisław Zawistowski
- Wojciech Płóciennik
- Jerzy Buchalski
- Artur Schmidt
- Jerzy Nowicki
- Andrzej Buczyński
- Lucjan Wilichnowski
- Włodzimierz Piechocki
- Zdzisław Kryski
- Roch Kowalski
- Zbigniew Cendrowski
- Roland Aleksandrowicz
- Tadeusz Olszański
Po zatwierdzeniu statutu WOPR, dotychczasowa Komenda Główna WOPR została przekształcona w Zarząd Główny i przystąpiono do przygotowania I Krajowego Zjazdu WOPR, który odbył się w dniu 20 kwietnia 1969 r. w Warszawie. Okres poprzedzający Zjazd poświęcono przede wszystkim uporządkowaniu działalności organizacyjnej, szkoleniowej i propagandowej. Opracowano szereg dokumentów regulujących całokształt działalności WOPR. W okresie poprzedzającym I Krajowy Zjazd WOPR odbyły się Zjazdy założycielskie we wszystkich województwach, podczas których wybrano delegatów na I Krajowy Zjazd. Podczas Zjazdu wytyczono kierunki działania organizacji, w sposób kompleksowy (na ówczesne warunki) określono rolę i zadania WOPR oraz wybrano władze. Prezesem Zarządu Głównego WOPR wybrano dr Romualda Pietraszka ? wiceministra żeglugi, zastępcami Prezesa wybrano Mieczysława Witkowskiego i Zbigniewa Cendrowskiego, sekretarzem generalnym Wojciecha Płóciennika, a skarbnikiem Romana Kuryłka. Przewodniczącym głównej Komisji Rewizyjnej został wybrany Andrzej Buczyński.
Pierwsze samodzielne jednostki wojewódzkie posiadające osobowość prawną powstały w Szczecinie i Białymstoku, następnie kolejno w Rzeszowie, Olsztynie, Zielonej Górze, Wrocławiu, Lublinie, Kielcach, Krakowie, Łodzi m., Bydgoszczy, Warszawie woj., Poznaniu i Gdańsku. W roku 1972 powstały kolejne jednostki wojewódzkie w Koszalinie, Katowicach, Opolu i Krakowie woj., natomiast w roku 1973 zarejestrowano Wojewódzkie WOPR w mieście Warszawie.
Na podstawie porozumienia z dnia 30 kwietnia 1969 r między ZG WOPR a PZP - Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe rozpoczęło przejmowanie wszystkich spraw związanych z ratownictwem wodnym.
Przygotowano nowe programy szkoleniowe i regulaminy zdobywania poszczególnych stopni ratownika, które ukazały się drukiem pt. "Materiały szkoleniowe, instrukcje, regulaminy WOPR" w listopadzie 1969 r. Wydano także ponownie "Ratowanie tonących" M. Witkowskiego ("Sport i Turystyka", Warszawa 1969 r.).
Wprowadzono też nowe stopnie ratowników: młodszy ratownik, ratownik wodny, starszy ratownik (od 1.01.1970 r.), instruktor ratownictwa wodnego WOPR i instruktor wykładowca WOPR (od stycznia 1970 r.).
W latach 1969-1970 przeprowadzono na terenie całego kraju weryfikację instruktorów ratownictwa wodnego i ratowników " II i I klasy, co wymagało olbrzymiego zaangażowania się wielu działaczy Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. W 1969 r. w ostatnim tygodniu grudnia ZG WOPR zorganizował pierwszy swój kurs dla instruktorów ratownictwa wodnego wg nowego programu. Od tego czasu szkolenie instruktorów, odbywa się regularnie każdego roku.
W 1970 r., podczas kursokonferencji, która odbyła się w dniach 2-4 maja w Zakopanem, nadano 22 instruktorom stopień wykładowcy.
W 1970 r. WOPR nawiązało ścisłą współpracę ze Służbą Ratownictwa Wodnego istniejącą przy Niemieckim Czerwonym Krzyżu (Deutsches Rotes Kreuz - DRK). Prezydium DRK zaprosiło przedstawicieli ZG WOPR do Magdeburga, Berlina, Rostocka w celu omówienia form współpracy i wymiany doświadczeń związanych z ratownictwem wodnym.
5 maja 1970 r. podpisany został program współdziałania Milicji Obywatelskiej i Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w zakresie bezpieczeństwa i porządku na wodach. Od 1971 do 1972 r. w komunikatach Polskiego Związku Motorowodnego ukazywały się materiały szkoleniowe i informacyjne WOPR, a od 1973 r. rolę tę przejęły "Żagle". W 1970 r., na zaproszenie Bułgarskiej Służby Ratunkowej działającej przy Bułgarskim Czerwonym Krzyżu, WOPR wzięło udział w Kongresie FIS i Mistrzostwach Świata w Ratownictwie Wodnym, które odbywały się w dniach 24-28 września 1970 r. w Warnie. Tam też, podczas trwania kongresu, na wniosek Bułgarii - WOPR przyjęto do Międzynarodowej Federacji Ratownictwa i Sportów Użytkowych. Warto dodać, że drużyny polskich ratowników, wyłonione w Ogólnopolskich Zawodach Ratowników WOPR w Szczecinie, startując poza konkursem zajęty 4 i 5 miejsca.
W 1971 r. delegacja WOPR została ponownie zaproszona do Bułgarii w celu omówienia i ustalenia form dalszej współpracy. W następnym Kongresie FIS, który odbył się w Malmo w Szwecji 13-18 maja 1971 r., polska delegacja uczestniczyła już jako pełnoprawny członek FIS. Jej członkowie brali udział w pracach komisji specjalistycznych: Technicznej i Propagandowej. Na uwagę zasługuje fakt, że nie wszystkie federacje krajowe były reprezentowane w komisjach FIS oraz że przedstawiciele WOPR zostali wybrani do komisji jednogłośnie na Ogólnym Zgromadzeniu.(m.in. prof. M. Witkowski przez kilka kadencji pełnił funkcję Prezydenta)
W tym samym roku przyjechała do Polski delegacja Niemieckiego Towarzystwa Ratowania Życia DLRG z RFN, występując w roli obserwatorów Ogólnopolskich Zawodów Ratowników, które odbyły się w Poznaniu. Podczas pobytu tej delegacji omówiono także formy współpracy między obiema organizacjami w zakresie ratownictwa wodnego.
ZG WOPR nawiązał bardzo ważny dla naszej organizacji kontakt z Zarządem Głównym Towarzystwa Anestezjologów Polskich, czego wyrazem był udział przedstawicieli TAP w kursokonferencji instruktorów-wykładowców WOPR w dniach 1-4 maja 1971 r w Zakopanem. Podczas obrad ujednolicono metody szkolenia ratowników WOPR w zakresie reanimacji oraz ustalono formy dalszej współpracy. Od tej pory we wszystkich kursokonferencjach organizowanych przez ZG WOPR dla instruktorów-wykładowców czynny udział biorą przedstawiciele ZG TAP.
Rok 1972 obfitował w dalsze ważne kontakty krajowe i zagraniczne.
Od 30 czerwca do 21ipca 1972 r. odbyły się w Chrzanowie po raz pierwszy Ogólnopolskie Zawody Ratowników WOPR w obsadzie międzynarodowej z udziałem drużyn Bułgarii i NRD
W tym samym czasie WOPR uczestniczy w trzecim już Kongresie FIS, który odbył się w Vittel we Francji. Polska nie brała udziału w Mistrzostwach Świata Ratowników, ponieważ zbiegły się one w terminie z Zawodami Ogólnopolskimi i w związku z tym wytypowanie reprezentacji było niemożliwe.
W dniach 22-24 września 1972 r. w Słupsku odbyło się Sympozjum Naukowe Towarzystwa Anestezjologów Polskich i Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego poświęcone sprawom udzielania pomocy w wypadkach na lądzie, w wodach śródlądowych i morskich. Ze strony naszej organizacji wzięło udział wielu instruktorów- wykładowców, którzy wygłosili na tym sympozjum kilkanaście referatów.
Działalność WOPR oceniana jest podczas Krajowych Zjazdów.
II Krajowy Zjazd WOPR odbył się w listopadzie 1973 r. i przypadał w okresie 75-lecia ratownictwa wodnego w Polsce oraz 10-lecia działalności WOPR. Prezesem Zarządu Głównego wybrano ponownie Romualda Pietraszka, wiceprezesami Mieczysława Witkowskiego i Mieczysława Tobolskiego, a funkcję Przewodniczącego Głównej Komisji Rewizyjnej powierzono Tadeuszowi Chlebickiemu.
III Krajowy Zjazd WOPR, który odbył się w dniu 19 marca 1978 r. powierzył funkcję Prezesa ZG Janowi Kramarczukowi, jego zastępcami wybrano Mieczysława Majewskiego i Mieczysława Tobolskiego, natomiast funkcję Przewodniczącego GKR objął ponownie Tadeusz Chlebicki.
IV Krajowy Zjazd WOPR odbyty w dniu 18 kwietnia 1982 r. ponownie powierzył funkcję Prezesa prof. Mieczysławowi Witkowskiemu, I zastępcą Prezesa wybrano Wojciecha Płóciennika, wiceprezesami Mieczysława Majewskiego i Stanisława Knoffa. Przewodniczącym GKR wybrano Zdzisława Kryskiego.
V Krajowy Zjazd, który odbył się w dniach 11 ? 12 kwietnia 1987 r. funkcję Prezesa powierzył Wojciechowi Płóciennikowi, wiceprezesem wybrano Mieczysława Witkowskiego, Mieczysława Majewskiego i Tadeusza Zamelskiego, a funkcję Przewodniczącego GKR powierzono Wacławowi Mozerowi. W trakcie kadencji z funkcji wiceprezesa zrezygnował Tadeusz Zamelski.
VI Krajowy Zjazd WOPR odbył się w dniu 11 kwietnia 1992 r. i powierzył funkcję Prezesa Wojciechowi Płóciennikowi, wiceprezesami wybrano: Mieczysława Witkowskiego, Bogdana Głowackiego i Andrzeja Mruka, a funkcję Przewodniczącego GKR powierzono Wacławowi Mozerowi.
VII Krajowy Zjazd WOPR odbył się w 100-lecie powstania na ziemiach polskich Ratownictwa Wodnego. Delegaci ponownie wybrali na Prezesa Wojciecha Płóciennika, a Wiceprezesami zostali: Bogdan Głowacki i Jerzy Telak. Również po raz kolejny na Przewodniczącego GKR wybrano Wacława Mozera.
W związku ze zmianami administracyjnymi w Polsce (zmniejszenie liczby województw z 49 do 16- tu) zaistniała potrzeba dostosowania struktury WOPR-u do struktury administracji państwowej, dlatego też zwołano Zjazd Nadzwyczajny, który miał za zadanie m.in. zmianę statutu i dostosowanie WOPR do nowego podziału administracyjnego kraju.
