Około godziny 10 stanęłam przed gmachem sądu, niewiele, a bym się spóźniła na tak wyczekiwaną rozprawę. Otóż spór całkiem błahy z pozoru, stał się niemiłosiernie widowiskowym przedstawieniem. Przed budynkiem stało mnóstwo ludzi, wydawałby się mogło, ze rozprawa dotyczy co najmniej morderstwa, a nie kradzieży.

Pozytywiści w swoich nowelach poruszali szereg tematów nurtujących ówczesne społeczeństwo. Najczęstszym tematem były problemy pouwłaszeniowej wsi, katastrofalne warunki życia dzieci zarówno w mieście, ja i na wsi oraz sprawy narodowe. Poza tym pojawia się kwestia emancypacji kobiet i asymilacji Żydów.

Głównym tematem nowelistyki pozytywistycznej było społeczeństwo i jego problemy. Pisarze pozytywistyczni opisują sytuację chłopa, problemy dzieci, warunki ich życia i możliwości rozwoju, sytuację robotnika, oskarżają ziemiaństwo i urząd – znak obcej władzy. Bohaterami nowel pozytywistycznych są więc przede wszystkim ludzie prości, chłopi, robotnicy, a jednocześnie wyzyskujący ich przedstawiciele władzy i kapitału, przy czym sympatia autora stoi zawsze po stronie człowieka biednego i pokrzywdzonego.

W twórczości B. Prusa nowelistyka stanowi początek oryginalnego dorobku powieściowego. W swych nowelach Prus pisze, m.in. pod wpływem powieści Karola Dickensa, o ludziach prostych, szukających pracy w miastach, często krzywdzonych i poniżanych, bywają oni też ofiarami przesądów i zabobonów. Przykładem jest bohater opowiadania "Antek", biedne utalentowane wiejskie dziecko, które nie może ujawnić swego zamiłowania do rzeźbiarstwa z powodu biedy i ciemnoty chłopskiego środowiska.