Utwory „Bogurodzica” oraz „Żale Matki Boskiej spod krzyża” są najstarszymi zabytkami piśmiennictwa polskiego i bez wątpienia zasługują na miano dzieł o uniwersalnych przesłaniach: jeden ukazuje portret Maryi –matki zarówno Jezusa Chrystusa i wszystkich ludzi, natomiast drugi przedstawia Matkę Boską i Jej pełną humanitaryzmu postawę kobiety rozpaczającej nad śmiercią dziecka.

.Porównanie dwóch kreacji Maryi na podstawie „Bogurodzicy” i „Lamentu świętokrzyskiego”.

I Portret Maryi w „Bogurodzicy”
Do Maryi odnoszą się następujące określenia:
-„Bogurodzica” (Matka Boga)
-„dziewica”
-„Bogiem sławiena”(prze Boga sławiona)
-„Matka zwolena” (Matka wybrana).

Niewiele powstało i zachowało się dzieł polskiej literatury średniowiecznej. Pisano przede wszystkim po łacinie, który to język obowiązywał w Kościele katolickim. Powstające w tym okresie utwory, głównie o tematyce religijnej, często były anonimowe, pisane na Bożą chwałę. Należą do nich między innymi takie zabytki piśmiennictwa polskiego jak najdawniejsza ze znanych polskich pieśni religijnych - „Bogurodzica” (a raczej jej dwie pierwsze zwrotki) czy „Posłuchajcie bracia miła.

Średniowiecze jest epoką, w której najwyższą wartością był Bóg. W służbie Bogu widziano jedyny cel ludzkiego działania. Naśladowanie Chrystusa stało się celem nadrzędnym wielu średniowiecznych ludzi. Mądrością najwyższą było odrzucenie świata aby dążyć do Królestwa Niebieskiego. Za niegodne uważano gromadzenie bogactw, zabieganie o własne znaczenie wspinając się na coraz wyższe szczeble ludzkiej hierarchii, uleganie zachciankom ludzkiego ciała, czerpanie przyjemności z doczesnego życia zaniedbując dążenie do życia wiecznego.