KONCEPCJA "MECHANISTYCZNEJ" KREACJI PIENIĄDZA I KREDYTU
Istota:
System bankowy jako całość jest w stanie na podstawie wolnych rezerw (pieniądza rezerwowego) wykreować ich wielokrotność w postaci kredytu. Dopóki bank musi dokonywać płatności tylko w pieniądzu, który może sam stworzyć (pieniądzu wkładowym) może udzielać kredytu w nieograniczonej wysokości. W praktyce jednak przy rozszerzaniu wolumenu swych operacji bank potrzebuje pieniądza banku centralnego, jest więc ograniczony w kreacji kredytu. Ograniczenia te określone są przez:
• stopę rezerw obowiązkowych,
• odpływ gotówki (część kredytu wypłacana w postaci gotówki).
Proces kreacji kredytu może być kontynuowany tak długo, dopóki całkowita wielkość początkowych wolnych rezerw systemu bankowego nie zostanie przetransformowana w gotówkę poza systemem bankowym i rezerwy obowiązkowe.
(1)
Rw - wolne rezerwy systemu bankowego,
B - przyrost gotówki,
MR - przyrost rezerwy obowiązkowej.
(2)
b - stopa odpływu gotówki (jaka część udzielonych kredytów przekształca się w gotówkę poza systemem bankowym),
K - przyrost udzielonych kredytów.
r - stopa rezerw obowiązkowych (jaka część przyrostu depozytów stanowi rezerwę obowiązkową),
D - przyrost depozytów (wzrost stanu kont żyrowych).
przyrost depozytów = przyrost kredytu minus przyrost (odpływ) gotówki.
więc: (3)
do (1) wstawiamy (2) i (3):
Maksymalny przyrost kredytów udzielonych przez system bankowy (maksymalny przyrost podaży pieniądza - w postaci depozytów i gotówki) wyniesie zatem:
Tak więc w tradycyjnym ujęciu procesu kreacji kredytu w systemie bankowym granice kreacji kredytu określone są przez:
• niewykorzystane zasoby pieniądza rezerwowego (Rw),
• wysokość stopy rezerw obowiązkowych (r) ustaloną w ramach polityki pieniężnej,
• stopę odpływu gotówki (b), która zależy od technologicznego poziomu obiegu pieniężnego i zwyczajów płatniczych podmiotów niebankowych.
ROZSZERZENIE I KRYTYKA TRADYCYJNEJ (MECHANISTYCZNEJ) TEORII KREACJI KREDYTU
Rozszerzenie: możliwe przede wszystkim przez uwzględnienie różnych stóp rezerw obowiązkowych - różnice stóp w zależności od rodzaju depozytów, ich wysokości i pochodzenia (rezydentów lub pochodzące z zagranicy). Zmiany struktury terminowej depozytów mogą wpływać na wielkość wolnych rezerw.
Krytyka:
• istotą tego podejścia jest założenie, że banki w pełni wykorzystują swoje możliwości udzielania kredytu, a zatem że celem banku jest maksymalizacja kredytu, niezależnie od zysku. Tymczasem za cel ten należałoby przyjąć maksymalizację zysku;
• istota i pochodzenie wolnych rezerw nie jest wyjaśnione. Zwykle zakłada się, że banki dysponują wolnymi rezerwami pieniądza banku centralnego.
