Sposobem przedstawienia wad społeczeństwa były dwa cykle "Satyr". Pierwszy został poprzedzony listem dedykacyjnym "Do Króla", w którym sądząc władcę, Krasicki z pozorną aprobatą przytacza argumenty przeciwników monarchy , by tym bardziej ośmieszyć ich niedorzeczność. Wstępem do tematyki cyklu jest "Świat zepsuty", satyra odwołująca się do prostoty i prawości przodków.

Sławne dzieło, „Kandyd” Woltera, uznawane jest za najlepszy przykład powiastki filozoficznej. Gatunek ten rozpowszechnił się w pełym Oświeceniu. O jego niezwykłości świadczy fakt, iż pod przykrywką trochę zmyślonych i śmiesznych zdarzeń odnaleźć możemy głębokie przesłanie, filozoficzną myśl, którą autor postanowił sprytnie zamaskować w treści utworu.

Utopia - idealne państwo o najlepiej funkcjonujących instytucjach, doskonałej organizacji i porządku, idealnym społeczeństwie
• Thomas More (Morus)
o Człowiek jest z natury dobry
o Harmonia i uporządkowanie na 3 płaszczyznach
 Ukształtowanie i rozmieszczenie ludności
 Organizacja władzy – ludzie mają swoich przedstawicieli
 Myśli – wartościowe, pełne cnoty, szczęścia, spokoju, takie same u wszystkich
o Wszyscy są szczęśliwi
o Utopia jest odizolowana od reszty świata
• Ignacy Krasicki „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”
o Eldorado to wyspa Nipu, nieznana nikomu i odizolowana od świata
o Życie w duchu poglądów Russeau: potępia cywilizację, powraca do natury, równość i wspólnota, nie istnieje kultura, sztuka, teatr, literatura
o Wiara jednego Boga – Najwyższą Istność, nie ma obrzędów, kapłanów ani świątyń
o Nie ma żelaza -> nie jedzą mięsa, ryb, nie ma wojen, ale w razie potrzeby mieszkańcy skłonni są walczyć wszyscy razem o swoją krainę
o Równe prawa, harmonia, nie ma bezprawia, kłamstwa, zdrady, chorób, prawników, lekarzy
o Pracowitość, miłość, sprawiedliwość, tradycja, kult człowieka nazywanego ojcem
o identyczne gospodarstwa i parobkowie traktowani jak synowie
o wszyscy zajmują się rolnictwem, przede wszystkim uprawą zbóż
o Nie ma podatków, instytucji, miasta, władzy centralnej, ustroju politycznego, szkoły ani nauki
o Nipuańczyk musi przejść system wychowawczy składający się z 4 etapów, który ma nauczyć kierować się sercem i cnotami
o cudzoziemcy to dzikusy, pogarda i obawa wobec nich
• Wolter „Kandyd”
o Eldorado niedostępne z zewnątrz, otoczone górami - ochronę i poczucie bezpieczeństwa, nie potrzebne jest wojsko.

Najwybitniejszym pisarzem i poet polskiego o?wiecenia był Ignacy Krasicki. Urodził się w Dubiecku, w 1735r., jako potomek szlacheckiego rodu. Przeznaczony przez rodziców do stanu duchownego, po ukończeniu kolegium jezuickiego został księdzem. W czasie Sejmu Cztero-letniego wykazał zainteresowanie i sympatię dla programu stronnictwa patriotów.