REFORMIZM I REWIZJONIZM równolegle z marksizmem rozwijały się koncepcje socjalizmu reformistycznegoreformizm - kierunek socjalistyczny odrzucający teorię walki klas i rewolucyjnego obalenia kapitalizmu na rzecz jego stopniowych przemian na drodze reform - reformiści nazywani byli przez przeciwników oportunistami (oportunista - człowiek bez stałych zasad, przystosowujący się do okoliczności dla osobistych korzyści)pierwszym wybitnym zwolennikiem reformizmu był Niemiec Ferdynand Lassalle (1825-1864)Lassalle głosił koncepcję socjalizmu państwowego - państwo stanowi bowiem organizację ponadklasową całego społeczeństwa, która służy dobru powszechnemuLassalle odrzucał koncepcję rewolucji - według niego robotnicy mogli wymusić na państwie wprowadzenie powszechnego prawa wyborczego i przeprowadzenie reform socjalnychrewizjonizm - nurt w marksizmie głoszący konieczność rewizji poglądów Marksapierwszą poważną próbę rewizji teoretycznych poglądów Marksa podjął Niemiec Eduard Bernstein (1850-1932), autor "Zasad socjalizmu i zadań socjaldemokracji" (1899)Bernstein stwierdził, iż wbrew prognozom Marksa kapitalizm nie chyli się ku upadkowi i nie zaostrza się walka klasowa, gdyż biedni wcale nie stawali się biedniejsi, a klasa średnia wcale nie zanikaBernstein zauważył, że systemy kapitalistyczne się demokratyzują, co łagodzi walkę klasowązdaniem Bernsteina wzrost płacy robotniczej mógł doprowadzić do ograniczenia, a nawet całkowitej likwidacji wyzysku jeszcze w ramach kapitalizmuBernstein odrzucił konieczność rewolucji, a w zamian proponował stopniowe przemiany kapitalizmu w socjalizm: ruch robotniczy powinien skupić swą uwagę na walce wyborczej o miejsca w parlamencie i mandaty w samorządzie terytorialnymz Bernsteinem polemizował w okresie II Międzynarodówki (powstała w 1889 roku, zawiesiła działalność na okres I wojny światowej) Niemiec Karol Kautsky (1854-1938), ale od 1917 roku stał się on zwolennikiem reformizmuna bazie rewizjonizmu uformowała się współczesna socjaldemokracja Michał A.