Praca u podstaw, problematyka społeczna wsi, pomoc najuboższym warstwom:
"Szkice węglem"-Henryk Sienkiewicz- niewiedza i zacofanie chłopów; nieznajomość własnych praw, ani metod ich dochodzenia w urzędach; ślepe zaufanie do urzędników i ludzi wyższego stanu (ksiądz, dziedzic, pisarz gminny); stają sie przez to obiektem manipulacji i wykorzystywania warstw wykształconych; akcja: bezwzględny Zołzikiewicz wykorzystuje naiwność Rzepów; wystawiając Rzepie fałszywe wezwanie poborowe, a ten załamuje się, popada w pijaństwo; jego żona próbuje coś w tej sprawie uczynić, lecz nikt nie jest jej w stanie pomóc, gdyż albo udaje się do nieodpowiednich osób (ksiądz nie ma odpowiednich wpływów, podobnie jak dziedzic, którego sytuacja chłopa po uwłaszczeniu niewiele interesuje), albo nie potrafi zwrócić się o pomoc w urzędzie powiatowym; w końcu oddaje się Zołzikiewiczowi, za co przypłaca smiercią z rąk męża;
"Antek"-Bolesław Prus: trudna sytuacja dziecka w rodzinie chłopskiej; mimo że chłopak posiada talent i zapał do nauki rzemiosła, nie jest w stanie rozwijać się w rodzimej wsi; miejscowy nauczyciel zamiast uczyć wykorzystuje dzieci do pracy w swoim gospodarstwie, żąda również zapłaty, mimo, że dostaje pensje z gminy; podobnie kowal- swoich terminatorów nie dopuszcza do pracy w kuźni w obawie przed wykształceniem potencjalnego konkurenta; owdowiała matka jest zmuszona wysłać Antka do miasta w poszukiwaniu zajęcia;
"Miłosierdzie gminy"-Maria Konopnicka- rzecz dzieje się w szwajcarski miasteczku, w którym to miejscowe władze wydały niedorzeczną postanowienie odnośnie chorych, zniedołężniałych, starców; mianowicie zostają oni wystawieni na "aukcję" przed miejscowymi gospodarzami; gmina oddaje w ten sposób pod opiekę temu, kto zarząda mniejszej dotacji z gminy; sprzedani w ten sposób ludzie zmuszani są do pracy ponad siły, często bici i głodzeni; Konopnicka przestrzega przed skutkami złego programu opieki społecznej;
Potrzeba walki z nierównościami społecznymi:
"Powracająca fala"-Bolesław Prus- zaprezentowany konflikt proletariat-kapitalista; akcja rozgrywa się w zaborze pruskim, właścicielem fabryki jest Niemiec Gotlieb Adler były robotnik, obecnie bardzo bogaty, lecz bezwzględny wobec swoich podwładnych; nie dba o nich, stara się uzyskać jedynie maksymalny zysk; nie szanuje swojego najlepszego pracownika, Polaka- Kazimierza Gosławskiego; w wyniku przemeczenia Gosławski doznaje wypadku przy pracy i nie długo po tym umiera, gdyż Adler za późno posłał po pomoc lekarską;
Praca organiczna:
"Lalka"- B.
