Przez wszystkie epoki przewija się motyw człowieka niszczonego wyrzutami sumienia po popełnionej zbrodnii. Bohaterowie popełniali zbrodnie z koniecznosci podporzadkowania sie obowiazujacym prawom (Antygona), z chęci zdobycia władzy (MAKBET), lub co jest blizsze naszym czasom z checi łatwego zarobku (Zbrodnia i Kara).

Pięćdziesięcioletni Jan Kochanowski napisał TRENY po śmierci swojej córeczki, dwuipółletniej Urszuli. Ona jest bohaterką tego dzieła, co nie zdarzało się dotąd w poezji żałobnej - opiewano zazwyczaj osoby dorosłe i godne: mężów stanu, artystów, albo mecenasów poety. Jednak oryginalność "Trenów", uznanych za arcydzieło, polega także na czymś innym.

Dzisiaj postawiliście mnie przed niezmiernie trudnym zadaniem polegającym na wyjaśnieniu sensu życia. Jako główne motto mojej wypowiedzi posłużą mi słowa piosenki Stanisława Sojki:

„Życie nie po to jest, by brać
Życie nie po to jest, by bezczynnie stać
I aby żyć siebie samego trzeba dać.

Paweł Hertz mówiąc „byłą więc literatura polska jakby parlamentem” chciał po prostu powiedzieć, iż literatura polska zastępowała różne instytucje życia publicznego, jak na przykład podczas 123 lat bycia pod zaborem była ona jedyną formą rozprzestrzeniania informacji dla ludzi o sprawach ważnych, budujących, dających nadzieje itd.